26c-Theragatha.txt

th_utf8 [cpd classification 2.5.8]
[pts vol th 1 ] [\z th /] [\f i /]
[pts page 001] [\q   1/]
[bjt vol th 1 ] [\z th /] [\w i /]
[bjt page 002] [\x   2/]
theragāthāpāḷi
nidānagāthā

namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

sīhānaṁ'va nadantānaṁ dāṭhīnaṁ girigabbhare
suṇātha bhāvitattānaṁ gāthā attūpanāyikā

yathānāmā yathāgottā yathādhammavihārino
yathādhimuttā sappaññā vihariṁsu atanditā

tattha tattha vipassitvā phusitvā accutaṁ padaṁ
katantaṁ paccavekkhantā imamatthamabhāsisuṁ.

ekakanipāto
1. 1. 1
1. channā me kuṭikā sukhā nivātā vassa deva yathāsukhaṁ
cittaṁ me susamāhitaṁ vimuttaṁ ātāpī viharāmi vassa devā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā subhūtitthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

subhūtittheragāthā.

1. 1. 2
2. upasanto uparato mantabhāṇī1 anuddhato
dhunāti pāpake dhamme dumapattaṁ va māluto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahākoṭṭhito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

mahākoṭṭhitattheragāthā.

1 mattabhāṇī-sīmu 2.

[bjt page 4] [\x   4/]
1. 1. 3
3. paññaṁ [pts page 002] [\q   2/]      imaṁ passa tathāgatānaṁ
aggi yathā pajjalito1 nisīthe
ālokadā cakkhudadā bhavanti
ye āgatānaṁ vinayanti kaṅkhaṁ'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kaṅkhārevato thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kaṅkhārevatattheragāthā.

1. 1. 4
4. sabbhireva samāsetha paṇḍitehatthadassibhi2
atthaṁ mahantaṁ gambhiraṁ duddasaṁ nipuṇaṁ aṇuṁ
dhīrā samadhigacchanti appamattā vicakkhaṇā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā puṇṇo mantāṇiputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

puṇṇattheragāthā.

1. 1. 5.
5. yo duddamiyo3 damena danto dabbo santusito vitiṇṇakaṅkho
vijitāvī apetabheravo hi dabbo so parinibbuto ṭhitatto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dabbo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

dabbattheragāthā.

1. 1. 6
6. yo sītavanaṁ upāga4 bhikkhu eko santusito samāhitatto
vijitāvī apetalomahaṁso rakkhaṁ kāyagatāsatiṁ dhitīmā'ti. 5

itthaṁ sudaṁ āyasmā sītavaniyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sītavaniyattheragāthā.
1. 1. 7
7. yopānudī maccurājassa senaṁ
naḷasetuṁ va sūdubbalaṁ mahogho
vijitāvī apetabheravo hi
danto so parinibbuto ṭhitatto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhalliyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

bhalliyattheragāthā.

1 pajjālito-[pts,] sīmu.
2 hatthadassibhi-sīmu. 1, 2.
3 duddamayo-[pts.]
4 upagā-sīmu. 1, 2. upāgā-
5 dhitimāti-sīmu. 1, 2.

[bjt page 6] [\x   6/]
1. 1. 8
8. yo duddamiyo1 damena danto vīro santusito vitiṇṇakaṁkho
vijitāvī apetalomahaṁso vīro so parinibbuto ṭhitatto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vīro thero gāthaṁ abhāsittha'ti.

vīrattheragāthā.

1. 1. 9
9. svāgataṁ na durāgataṁ nayidaṁ dumantitaṁ mama
saṁvibhattesu dhammesu yaṁ seṭṭhaṁ tadupāgaminti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā piḷindavaccho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

piḷindavacchattheragāthā.

1. 1. 10
10. vihari [pts page 003] [\q   3/]      apekkhaṁ idha vā huraṁ vā
yo vedagu samito yatatto
sabbesu dhammesu anūpalitto
lokassa dhaññā udayabbayaññā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā puṇṇamāso thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

puṇṇamāsattheragāthā.

paṭhamo vaggo.

tassuddānaṁ:
subhūti koṭṭhito thero kaṅkhārevatasammato2
mantāṇiputto dabbo ca sītavaniyo ca bhalliyo
vīro piḷindavaccho ca puṇṇamāso tamonudo'ti.

1 duddamayo-[pts.]
2 subbato-[pts.]

[bjt page 8] [\x   8/]
1. 2. 1
11. pāmojjabahulo1 bhikkhu dhamme buddhappavedite
adhigacche padaṁ santaṁ saṅkhārūpasamaṁ sukhanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā cūḷavaccho2 thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

cūḷavacchattheragāthā.

1. 2. 2
12. paññābalī sīlavatūpapanno
samāhito jhānarato satīmā
yadatthiyaṁ bhojanaṁ bhuñjamāno
kaṅkhetha kālaṁ idha vītarāgo'ti.
itthaṁ sudaṁ āyasmā mahāvaccho3 thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

mahāvacchattheragāthā.

1. 2. 3
13. nīlabbhavaṇṇā rucirā sītavārī sucindharā
indagopakasañchannā te selā ramayanti ma'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vanavaccho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vanavacchattheragāthā.

1. 2. 4
14. upajjhāyo maṁ avaca4 ito gacchāma5 sīvaka
gāme me vasati kāyo araññaṁ me gato mano
semānako pi gacchāmi natthi saṅgo vijānata'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmato vanavacchassa therassa sāmaṇero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vanavacchattherasāmaṇeragāthā.

1. 2. 5
15. pañca chinde pañca jahe pañca cuttari bhāvaye
pañcasaṅgātigo bhikkhu oghatiṇṇo'ti vuccatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kuṇḍadhāno thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kuṇḍadhānattheragāthā.

1. 2. 6
16. yathā pi bhaddo ājañño naṅgalāvattanī sikhī
gacchati appakasirena evaṁ rattindivā mama
gacchati appakasirena sukhe laddhe nirāmise'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bellaṭṭhisīso thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

bellaṭṭhisīsattheragāthā.

1 pāmujjabahulo-[pts.]
2 cuḷagavaccho-sīmu. 1, 2.
3 mahāgavaccho-sīmu. 1, 2.
4 avacasi-
5 gacchāmi-[pts.]

[bjt page 10] [\x  10/]
1. 2. 7
17. middhi [pts page 004] [\q   4/]      yadā hoti mahagghaso ca
niddāyitā samparivattasāyī
mahāvarāho'va nivāpapuṭṭho
punappunaṁ gabbhamupeti mando'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dāsako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

dāsakattheragāthā.

1. 2. 8
18. ahu buddhassa dāyādo bhikkhu bhesakalāvane
kevalaṁ aṭṭhikasaññāya1 apharī paṭhaviṁ imaṁ
maññe'haṁ kāmarāgaṁ so khippameva pahissatīti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sigālapitā2 thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sigālapituttheragāthā.

1. 2. 9
19. udakaṁ hi nayanti nettikā usukāro namayanti tejanaṁ
dāruṁ namayanti tacchakā attānaṁ damayanti subbatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kuṇḍalo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kuṇḍalattheragāthā.

1. 2. 10
20. maraṇe me bhayaṁ natthi nikanti natthi jīvite
sandehaṁ nikkhipissāmi sampajāno patissato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ajito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

ajitattheragāthā.

dutiyo vaggo.

tassuddānaṁ:
cūḷavaccho mahāvaccho vanavaccho ca sīvako
kuṇḍadhāno ca belaṭṭhi dāsako ca tatopari
sigālapitiko thero kuṇḍalo ca ajito dasā'ti.

1 aṭṭhisaññāya-[pts.]
2 siṅgālapitā-[pts.]

[bjt page 12] [\x  12/]
1. 3. 1
21. nāhaṁ bhayassa bhāyāmi satthā no amatassa kovido
yattha bhayaṁ nāvatiṭṭhati tena maggena vajanti bhikkhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nigrodho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

nigrodhattheragāthā.

1. 3. 2
22. nīlā sugīvā sikhino morā kāraṁciyaṁ abhinadanti.
te sītavātakadditakalitā1 suttaṁ jhāyaṁ nibodhentī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā cittako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

cittakattheragāthā.

1. 3. 3
23. ahaṁ [pts page 005] [\q   5/]      kho veegumbasmiṁ bhutvāna madhupāyasaṁ
padakkhiṇaṁ sammasanto khandhānaṁ udayabbayaṁ
sānuṁ paṭigamissāmi vivekamanubrūhayanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gosālo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

gosālattheragāthā.

1. 3. 4
24. anuvassiko pabbajito passa dhammasudhammataṁ
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sugandho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sugandhattheragāthā.

1. 3. 5
25. obhāsajātaṁ phalagaṁ cittaṁ yassa abhiṇhaso
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nandiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

nandiyattheragāthā.

1 sītavātakalitā-[pts.]

[bjt page 14] [\x  14/]
1. 3. 6
26. sutvā subhāsitaṁ vācaṁ buddhassādiccabandhuno
paccavyadhiṁ hi nipuṇaṁ vālaggaṁ usunā yathā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ubhayo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

ubhayattheragāthā.

1. 3. 7
27. dabbaṁ kusaṁ poṭakilaṁ usīraṁ muñjababbajaṁ1
urasā panudissāmi2 vivekamanubrūhaya'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā lomasakaṅgiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

lomasakaṅgiyattheragāthā.

1. 3. 8
28. kacci no vatthapasuto kacci no bhūsanārato
kacci sīlamayaṁ gandhaṁ kiṁ tvaṁ vāyasi3 netarā pajā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jambugāmikaputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

jambugāmikattheragāthā.

1. 3. 9
29. samunnamayamattānaṁ usukāro'va tejanaṁ
cittaṁ ujuṁ karitvāna avijjaṁ bhinda4 hāritā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā hārito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
hāritattheragāthā.

1. 3. 10
30. ābādhe me samuppanne sati me upapajjatha
ābādho me samuppanno kālo me nappamajjitunti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uttiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
uttiyattheragāthā.

tatiyo vaggo.

tassuddānaṁ:
nigrodho cittako thero gosālathero sugandho
nandiyo ubhayo thero thero lomasakaṅgiyo
jambugāmikaputto ca hārito uttiyo isīti.

1 muñjapabbajaṁ-[pts.]
2 panudahissāmi-[pts.]
3 vāsi-[pts.]
4 chinda-[pts.]

[bjt page 16] [\x  16/]
1. 4. 1
31. phuṭṭho [pts page 006] [\q   6/]      ḍaṁsehi makasehi araññasmiṁ brahāvane
nāgo saṅgāmasīseva sato tatrādhivāsaye'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gabbharatīriyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
gabbharatīriyattheragāthā.

1. 4. 2
32. ajaraṁ jiramānena tappamānena nibbutiṁ
nimmisaṁ paramaṁ santiṁ yogakkhemaṁ anuttaran'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā suppiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
suppiyattheragāthā.

1. 4. 3
33. yathāpi ekaputtasmiṁ piyasmiṁ kusalī siyā
evaṁ sabbesu pānesu sabbattha kusalo siyā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sopāko thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
sopākattheragāthā.

1. 4. 4
34. anāsannavarā etā niccameva vījānatā
gāmā araññamāgamma tato gehaṁ upāvisiṁ
tato uṭṭhāya pakkamiṁ anāmantiya1 posiyo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā posiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
posiyattheragāthā.

1. 4. 5
35. sukhaṁ sukhattho labhate tadācaraṁ
kittiṁ ca pappoti yasassa vaḍḍhati
yo ariyamaṭṭhaṅgikamañjasaṁ ujuṁ
bhāveti maggaṁ amatassa pattiyā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sāmaññakānitthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
sāmaññakānittheragāthā.

1. 4. 6
36. sādhu sutaṁ sādhu caritakaṁ
sādhu sadā aniketavihāro
atthapucchanaṁ padakkhiṇakammaṁ
etaṁ sāmaññamakiñcanassā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kumāraputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
kumāraputtattheragāthā.

1 anāmantetvā-[pts.]

[bjt page 18] [\x  18/]
1. 4. 7
37. nānājanapadaṁ yanti vicaranto asaññatā
samādhiṁ ca virodhenti kiṁsu raṭṭhacariyā karissati
tasmā vineyya sārambhaṁ jhāyeyya apurakkhato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kumāraputtattherassa sahāyakā thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kumāraputtasahāyakattheragāthā.

1. 4. 8
38. yo iddhiyā sarabhuṁ1 aṭṭhapesi
so gavampati asito anejo
taṁ sabbasaṅgātigataṁ mahāmuniṁ
devā namassanti bhavassa pāragu'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gavampatitthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

gavampatittheragāthā.

1. 4. 9
39. sattiyā viya omaṭṭho ḍayhamāno'va matthake
kāmarāgappahānāya sato bhikkhu paribbaje'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā tisso thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

tissattheragāthā.

1. 4. 10
40. sattiyā [pts page 007] [\q   7/]      viya omaṭṭho ḍayhamāno'va matthake
bhavarāgappahānāya sato bhikkhu paribbaje'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vaḍḍhamāno thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vaḍḍhamānattheragāthā.

catuttho vaggo.

tassuddānaṁ:
gabbharatīriyo suppiyo sopāko ceva posiyo
sāmaññakāni kumāputto kumāputtasahāyako
gavampati tissatthero vaḍḍhamāno mahāyaso'ti.

1 sarabuṁ-sīmu. 1.

[bjt page 20] [\x  20/]
1. 5. 1
41. vivaramanupatanti vijjutā vebhārassa ca paṇḍavassa ca
nagavivaragato ca jhāyati putto appaṭimassa tādino'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sirivaḍḍho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti. sirivaḍḍhattheragāthā.

1. 5. 2
42. cāle upacāle sīsūpacāle
patissatā nu kho viharatha
āgato vo vālaṁ viya vedhī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khadiravaniyo revato thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
khadiravaniyarevatattheragāthā.

1. 5. 3
43. sumuttiko sumuttiko sāhu sumuttikomhi tīhi khujjakehi
asitāsu mayā naṅgalāsu mayā kuddālāsu1 mayā
yadipi idhameva idhameva athavā pi alameva alameva
jhāya sumaṅgala jhāya sumaṅgala appamatto vihara sumaṅgalā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sumaṅgalo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sumaṅgalattheragāthā.

1. 5. 4
44. mataṁ vā amma rodanti yo vā jīvaṁ na dissati
jīvantaṁ maṁ amma passantī kasmā maṁ amma rodasī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sānutthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
sānuttheragāthā.

1. 5. 5
45. yathāpi bhaddo ājañño khalitvā patitiṭṭhati
evaṁ dassanasampannaṁ sammāsambuddhasāvakanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ramaṇīyavihāritthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ramaṇīyavihārittheragāthā.

1 khuddālāsu-sīmu. 1, kudadālesu-sīmu. 2, khudadākudadālāsu-[pts.]

[bjt page 22] [\x  22/]
1. 5. 6
46. saddhāyāhaṁ pabbajito agārasmānagāriyaṁ
sati paññā ca me vuddhā cittaṁ ca susamāhitaṁ
kāmaṁ karassu rūpāni neva maṁ bādhayissasī'ti. 1

itthaṁ sudaṁ āyasmā samiddhitthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
samiddhittheragāthā.

1. 5. 7
47. namo [pts page 008] [\q   8/]      te buddhavīratthu vippamuttosi sabbadhi
tuyhāpadāne viharaṁ viharāmi anāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ujjayo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ujjayattheragāthā.

1. 5. 8
48. yato ahaṁ pabbajito agārasmānagāriyaṁ
nābhijānāmi saṅkappaṁ anariyaṁ dosasaṁhita'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sañjayo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
sañjayattheragāthā.

1. 5. 9
49. vihavihābhinadite sippikābhirutehi ca
na me taṁ phandati cittaṁ ekattanirataṁ hi me'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā rāmaṇeyyako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
rāmaṇeyyakattheragāthā.

1. 5. 10
50. dharaṇī ca siñcati1 vāti māluto vijjutā carati nabhe
upasamanti2 vitakkā cittaṁ susamāhitaṁ mamā'ti.

itthaṁ sudaṁ vimalo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vimalattheragāthā.

pañcamo vaggo.

tassuddānaṁ:
sirivaḍḍho revato thero sumaṅgalo sānusavhayo
ramaṇīyavihārī ca samiddhiujjayasañjayā
rāmaṇeyyo ca so thero vimalo ca raṇañjaho'ti.

1 byādhayissasīti-[pts.]
2 siccati-[pts.]
3 upasammanti-[pts.]

[bjt page 24] [\x  24/]
1. 6. 1
51. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā
cittaṁ susamāhitaṁ ca mayhaṁ
atha ce patthayasi pavassa devā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā godhiko thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
godhikattheragāthā.

1. 6. 2
52. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā
cittaṁ susamāhitaṁ ca kāye
atha ce patthayasi pavassa devā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā subāhutthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
subāhuttheragāthā.

1. 6. 3
53. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā
tassaṁ viharāmi appamatto
atha ce patthayasi pavassa devā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā valliyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
valliyattheragāthā.

1. 6. 4
54. vassati [pts page 009] [\q   9/]      devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā
tassaṁ viharāmi adutiyo
atha ce patthayasi pavassa devā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uttiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
uttiyattheragāthā.

1. 6. 5
55. āsandi kuṭikaṁ katvā ogayha añjanaṁ vanaṁ
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ añjanavaniyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

añjanavaniyattheragāthā.

1. 6. 6
56. ko kuṭikāyaṁ bhikkhu kiṭikāyaṁ
vītarāgo susamāhita citto
evaṁ jānāhi āvuso
amoghā te kuṭikā katā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kuṭivihāritthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
kuṭivihārittheragāthā.

[bjt page 26] [\x  26/]
1. 6. 7
57. ayamāhu purāṇiyā kuṭi aññaṁ patthayase navaṁ kuṭiṁ
āsaṁ kuṭiyā virājaya dukkhā bhikkhu puna navā kuṭī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dutiyakuṭivihāritthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
dutiyakuṭivihārittheragāthā.

1. 6. 8
58. ramaṇīyo me kuṭikā saddhādeyyā manoramā
na me attho kumārīhi yesaṁ attho tahiṁ gacchatha nāriyo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ramaṇīyakuṭiko thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ramaṇīyakuṭikattheragāthā.

1. 6. 9
59. saddhāyāhaṁ pabbajito araññe me kuṭikā katā
appamatto ca ātāpī sampajāno patissato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kosalavihāritthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
kosalavihārittheragāthā.

1. 6. 10
60. te me ijjhaṁsu saṅkappā yadattho pavisiṁ kuṭiṁ
vijjāvimuttiṁ paccessaṁ mānānusayamujjahi'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sīvalitthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sīvalittheragāthā.

chaṭṭho vaggo.

tassuddānaṁ:
godhiko ca subāhu ca valliyo uttiyo isi
añjanavaniyo thero duve kuṭivihārino
ramaṇīyakuṭiko ca kosalavhayasīvalī'ti.

[bjt page 28] [\x  28/]
1. 7. 1
61. passati passo passantaṁ apassantaṁ ca passati
apassanto apassantaṁ passantaṁ ca na passatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vappo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
vappattheragāthā.

1. 7. 2
62. ekakā [pts page 010] [\q  10/]      mayaṁ araññe viharāma
apaviddhaṁ va vanasmiṁ dārukaṁ
tassa me bahukā pihayanti
terayikā viya saggagāminanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vajjiputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
vajjiputtattheragāthā.

1. 7. 3
63. cutā patanti patitā giddhā ca punarāgatā
kataṁ kiccaṁ rataṁ rammaṁ sukhenanvāgataṁ sukhanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā pakkho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
pakkhattheragāthā.

1. 7. 4
64. dumavhayāya uppanno jāto paṇḍaraketunā
ketuhā ketunāyeva mahāketuṁ padhaṁsayīti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vimalo koṇḍañño thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

1. 7. 5
65. ukkhepakaṭavacchassa saṅkalitaṁ bahūhiva ssehi
taṁ bhāsati gahaṭṭhānaṁ sunisinno uḷārapāmojjo'ti. 1

itthaṁ sudaṁ āyasmā ukkhepakaṭavaccho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ukkhepakaṭavacchattheragāthā.

1 uḷārapāmujjo-[t.]

[bjt page 30] [\x  30/]
1. 7. 6
66. anusāsi mahāvīro sabbadhammānapāragu
tassāhaṁ dhammaṁ sutvāna vihāsiṁ santike sato1
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā meghiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
meghiyattheragāthā.

1. 7. 7
67. kilesā jhāpitā mayhaṁ bhavā sabbe samūhatā
vikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ekadhammasavanīyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ekadhammasavanīyattheragāthā.

1. 7. 8
68. adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato
sokā na bhavanti tādino upasantassa sadā satīmato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ekudāniyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
ekudāniyattheragāthā.

1. 5. 9
69. sutvāna dhammaṁ mahato mahārasaṁ
sabbaññutaññaṇavarena desitaṁ
maggaṁ papajjiṁ amatassa pattiyā
so yogakkhemassa pathassa kovido'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā channo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
channattheragāthā.

1. 7. 10
70. sīlameva [pts page 011] [\q  11/]      idha aggaṁ paññavā pana uttamo
manussesu ca deve su sīlapaññāṇato jaya'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā puṇṇo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.
puṇṇattheragāthā.

sattamo vaggo.

tassuddānaṁ:
vappo ca vajjiputto ca pakkho vimalakoṇḍañño
ukkhepakaṭavaccho ca meghiyo ekadhammiko
ekudāniyacchannā ca puṇṇatthero mahabbalo'ti.

1 rato-[pts.]
[bjt page 32] [\x  32/]
1. 8. 1
71. susukhumanipuṇatthadassinā matikusalena nivātavuttinā
saṁsevita vuddhasīlinā1 nibbānaṁ na hi tena dullabha'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vacchapālo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vacchapālattheragāthā.

1. 8. 2
72. yathā kaḷīro susu vaḍḍhataggo
dunnikkhamo hoti pasākhajāto
evaṁ ahaṁ bhariyāyānītāya
anumañña maṁ pabbajitomhi dānī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ātumo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

ātumattheragāthā.

1. 8. 3
73. jiṇṇaṁ ca disvā dukhitaṁ ca2 byādhitaṁ
mataṁ ca disvā gatamāyusaṅkhayaṁ
tato ahaṁ nikkhamitūna pabbajiṁ
pahāya kāmāni manoramānī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā māṇavo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

māṇavattheragāthā.

1. 8. 4
74. kāmacchando ca byāpādo thīnamiddhaṁ ca bhikkhuno
uddhaccaṁ vicikicchā ca sabbaso'va na vijjatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā suyāmo3 thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

suyāmattheragāthā.

1. 8. 5
75. sādhu suvihitāna dassanaṁ kaṅkhā chijjati buddhi vaḍḍhati
bālampi karonti paṇaḍitaṁ tasmā sādhu sataṁ samāgamo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā susārado thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

susāradattheragāthā.

1. 8. 6
76. uppatantesu nipate nipatantesu uppate
vase avasamānesu ramamānesu ni rame'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā piyañjaho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

piyañjahattheragāthā.

1 saṁsevitakhuddhasīlinā-[pts.]
2 dukkhitañca-[pts.]
3 suyāmano-sīmu. 1, 2, [pts.]

[bjt page 34] [\x  34/]
1. 8. 7
77. idaṁ [pts page 012] [\q  12/]      pure cittamacāri cārikaṁ
yenicchakaṁ yatthakāmaṁ yathāsukhaṁ
tadajjahaṁ niggahessāmi1 yoniso
hatthippabhannaṁ viya aṅkusaggaho'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā hatthārohaputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

hatthārohaputtattheragāthā.

1. 8. 8
78. anekajatisaṁsāraṁ sanudhāvissaṁ anibbisaṁ
tassa me dukukhajātassa dukkhakkhandho aparaddho'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā meṇaḍasiro thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

meṇaḍasirattheragāthā.

1. 8. 9
79. sabbo rāgo pahīno me sabbo doso samūhato
sabbo me vigato moho sītibhūtosmi nibbuto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā rakkhito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

rakkhitattheragāthā.

1. 8. 10
80. yaṁ mayā pakataṁ kammaṁ appaṁ vā yadi vā bahuṁ2
sabbametaṁ parikkhīṇaṁ natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uggo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

uggattheragāthā.

aṭṭhamo vaggo.

tassuddānaṁ:
vacchapālo ca yo thero ātumo māṇavo isi
suyāmo ca susārado thero yo ca piyañjaho
ārohaputto meṇḍasiro rakkhito uggasavhayo'ti.

1 niggahissāmi-[pts.]
2 bahu-[pts.]

[bjt page 36] [\x  36/]
1. 9. 1
81. yaṁ mayā pakataṁ pāpaṁ pubbe aññāsu jātisu
idheva taṁ vedanīyaṁ vatthu aññaṁ na vijjatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā samitigutto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

samitiguttattheragāthā.

1. 9. 2
82. yena yena subhikkhāni sivāni abhayāni ca
tena puttaka gacchassu mā sokāpahato bhavā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kassapo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kassapattheragāthā.

1. 9. 3
83. sīhappamattā vihara rattindivamatandito
bhāvehi kusalaṁ dhammaṁ jaha sīghaṁ samussayanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sīho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sīhattheragāthā.

1. 9. 4
84. sabbarattiṁ [pts page 013] [\q  13/]      supitvāna saṅgaṇike rato,
kudassu1 nāma dummedho dukkhassantaṁ karissatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nīto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

nītattheragāthā.

1. 9. 5
85. cittanimittassa kovido pavivekarasaṁ vijāniya,
jhāyaṁ nipako patissato adhigaccheyya sukhaṁ nirāmisanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sunāgo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sukāgattheragāthā.

1. 9. 6
86. ito bahiddhā puthu aññavādinaṁ
maggo na nibbānagamo yathā ayaṁ,
itissu saṅghaṁ bhagavānusāsati
satthā sayaṁ pāṇitaleva dassaya'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nāgito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

nāgitattheragāthā.

1 kudāsasu-nā.

[bjt page 38] [\x  38/]
1. 9. 7
87. khandhā diṭṭhā yathābhūtaṁ bhavā sabbe padālitā
vikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā paviṭṭho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

paviṭṭhattheragāthā.

1. 9. 8
88. asakkhiṁ vata attānaṁ uddhātuṁ udakā jalaṁ
vuyhamāno mahogheva sacaccāni paṭivijjhaha'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ajjuno thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

ajjunattheragāthā.

1. 9. 9
89. uttiṇṇā paṅkapalipā pātālā parivajjitā,
muttā oghā ca ganthā ca sabbe mānā visaṁhatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā devasabho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

paṭhamadevasabhattheragāthā.

1. 9. 10
90. pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā,
vikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sāmidatto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

sāmidattattheragāthā.

navamo vaggo.

tassuddānaṁ:
thero samitigutto ca kassapo sīhasavahayo
nīto sunāgo nāgito paviṭṭho ajjuno isi,
devasabho ca yo thero sāmidatto mahabbalo'ti.

[bjt page 40] [\x  40/]
1. 10. 1
91. na tathā' mataṁ satarasaṁ sudhannaṁ yaṁ mayajja paribhuttaṁ,
aparimita dassinā gotamena buddhena desito dhammo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā paripuṇṇako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

paripuṇṇakattheragāthā.

1. 10. 2
92. yassāsavā [pts page 014] [\q  14/]      parikkhīṇā āhāre ca anissito,
suññatā animitto ca vimokkho yassa gocaro,
ākāseva sakuntānaṁ padaṁ tassa durannayanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vijayo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vijayattheragāthā.

1. 10. 3
93. dukkhā kāmā eraka na sukhā kāmā eraka,
yo kāme kāmayati dukkhaṁ so kāmayati eraka,
yo kāme na kāmayati eraka dukkhaṁ so na kāmayati erakā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā erako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

erakattheragāthā.

1. 10. 4
94. name hi tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato,
tenāyaṁ aggappattena aggo dhammo sudesito'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mettaji thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

mettajittheragāthā.

1. 10. 5
95. andhohaṁ hatanettosmi kantāraddhānapakkanto, 1
sayamāno'pi gacchissaṁ na sahāyena pāpenā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā cakkhupālo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

cakkhupālattheragāthā.

1. 10. 6
96. ekapupphaṁ cajitvāna asītiṁ vassa koṭiyo,
saggesu paracāretvā sesakenamhi nibbuto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khaṇḍasumano thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

khaṇḍasumaṇattheragāthā.

1 pakkhando-machasaṁ. pakkhanno-sīmu. 1, 2, [pts.]

[bjt page 42] [\x  42/]
1. 10. 7
97. hitvā sataphalaṁ kaṁsaṁ sovaṇṇaṁ satarājikaṁ,
aggahiṁ mattikāpattaṁ idaṁ dutiyābhasevana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā tisso thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

tissattheragāthā.

1. 10. 8
98. rūpaṁ disvā sati muṭṭhā piyanimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhosa tiṭṭhati,
tassa vaḍḍhanti āsavā bhavamūlā bhavagāmino'ti. 1

itthaṁ sudaṁ āyasmā abhayo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

abhayattheragāthā.

1. 10. 9
99. saddaṁ sutvā sati muṭṭhā piyanimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhosa tiṭṭhati,
tassa vaḍḍhanti āsavā saṁsāramupagāmino'ti. 2

itthaṁ sudaṁ āyasmā uttiyo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

uttiyattheragāthā.

1. 10. 10
100. sammappadhānasampanno satipaṭṭhānagocaro,
vimuttikusumasañchanno parinibbissatyanāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā devasabho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

devasabhattheragāthā.

dasamo vaggo.

tassuddānaṁ:
paripuṇṇako [pts page 015] [\q  15/]      ca vijayo erako mettajī muni,
cakkhupālo khaṇḍasumano tisso ca abhayo3 tathā,
uttiyo ca mahāpañño thero devasabho pi cā'ti.

1 bhavamūlepagāmino-sīmu. 1, 2.
2 saṁsāraṁ upagāmino-sīmu. 1, 2.
3 tisso abhayo va-[pts.]

[bjt page 44] [\x  44/]
1. 11. 1
101. hatvā gihittaṁ anavositatto
mukhanaṅgalī odariko kusīto,
mahāvarāho'va nivāpapuṭṭho
punappunaṁ gabbhamupeti mando.

itthaṁ sudaṁ āyasmā belaṭṭhāniko thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

belaṭṭhānikattheragāthā.

1. 11. 2
102. mānena vañcitāse saṅkhāresu saṅkilissamānāse, 1
lābhālābhena mathitā samādhiṁ nādhigacchantī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā setuccho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

setucchattheragāthā.

1. 11. 3
103. nāhaṁ etena atthiko sukhito dhammarasena tappito,
pītvāna2 rasaggamuttamaṁ na ca kāhāmi visena santhava'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bandhuro3 thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

bandhurattheragāthā.

1. 11. 4
104. lahuko vata me kāyo phuṭṭho ca pītisukhena vipulena
tūlamiva eritaṁ mālutena pilavatīva me kāyo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khitako thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

khitakattheragāthā.

1. 11. 5
105. ukkaṇaṭhitopi na vase ramamānopi pakkame,
natvevānatthasaṁmitaṁ vase vāsaṁ vicakkhaṇo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā malitavambho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

malitavambhattheragāthā.

1. 11. 6
106. sataliṅgassa atthassa satalakkhaṇadhārino,
ekaṅgadassī dummedho satadassī ca paṇḍito'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā suhemanto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

suhemantattheragāthā.

1 saṅkilissamānase-machasaṁ.
2 pītvā-katthaci,
3 bandhano-machasaṁ.

[bjt page 46] [\x  46/]
1. 11. 7
107. pabbajiṁ tulayatvāna agārasmānagāriyaṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dhammasavo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

dhammasavattheragāthā.

1. 11. 8
108. sa vīsaṁvassasatiko1 pabbajiṁ anagāriyaṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dhammasavapitutthero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

dhammasava pituttheragāthā.

1. 11. 9
109. na [pts page 016] [\q  16/]      nūnāyaṁ paramahitānukampino
rahogato anuvigaṇeti sāsanaṁ,
tathāhayaṁ viharati pākatindriyo
migī yathā taruṇajātikā vane'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā saṅgharakkhito thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

saṅgharakkhitattheragāthā.

1. 11. 10
110. nagā nagaggesu susaṁvirūḷhā
udaggameghena navena sittā
vivekakāmassa araññasaññino
janeti bhiyyo usabhassa kalyata'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā usabho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

usabhattheragāthā.

ekādasamo vaggo.

tassuddānaṁ:
belaṭṭhānikasetucchā bandhuro khitako isī,
malitavambho suhemanto dhammasavo dhammasavapitā,
saṅgharakkhitatthero ca usabho ca mahāmunī'ti.

[bjt page 48] [\x  48/]
1. 12. 1
111. duppabbajjaṁ ve duradhivāsā gehā
dhammo gambhīro duradhigamā bhogā,
kicchā vutti no itarītareneva
yuttaṁ cantetuṁ satatamaniccata'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jento thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

jentattheragāthā.

1. 12. 2
112. tevijjohaṁ mahājhāyī cetosamathakovido
sadattho me anuppatto kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jento thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

jentattheragāthā.

1. 12. 3.
113. acchodikā puthusilā gonaṅgulamigāyutā,
ambusevālasañjannā te selā ramayanti ma'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vanavaccho thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vanavacchattheragāthā.

1. 12. 4
114. kāyaduṭṭhullagaruno hīyamānamhi1 jīvite,
sarīrasukhagiddhassa kuto samaṇa sādhutā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā adhimutto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

adhimuttattheragāthā.

1. 12. 5
115. esāvahiyyase pabbatena bahukuṭajasallakikena, 2
nesādakena girinā yasassinā paricchadenā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahānāmo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

mahānāmattheragāthā.

1. 12. 6
116. cha [pts page 017] [\q  17/]      phassāyatane hitvā guttadvāro susaṁvuto,
aghamūlaṁ vamitvāna patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā pārāsariyatthero3 gāthaṁ abhāsitthā'ti.

parāsariyattheragāthā.

1 hiyyamānamhi-[pts.]
2 sallakiteta-pa.
3 pārāpariya-machasaṁ, [pts.]

[bjt page 50] [\x  50/]
1. 12. 7
117. suvilitto suvasano sabbābharaṇabhaṇūsito,
tisso vijjā ajjhagamiṁ kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā yaso thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

yasattheragāthā.

1. 12. 8
118. abhisatthova nipatati
vayo rūpaṁ aññamiva tatheva santaṁ,
tasseva sato avippavasato
aññasseva sarāmi attāna'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kimbilo thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

kimbilattheragāthā.

1. 12. 9
119. rukkhamūlagahanaṁ pasakkiya
nibbānaṁ hadayasmiṁ opiya1
jhāya gotama mā ca pāmado2
kiṁ te bilibilikā karissatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vajjiputto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

vajjiputtattheragāthā.

1. 12. 10
120. pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā,
dukkhakkhayo anuppatto patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā isidatto thero gāthaṁ abhāsitthā'ti.

isidattattheragāthā.

vaggo dvādasamo.

tassuddānaṁ:
jento ca vacchagotto ca vaccho ca vanasavhayo, 3
adhimutto mahānāmo pārāsariyo4 yaso pi ca,
kimbilo vajjiputto ca isidatto mahāyaso'ti.

tatruraddānaṁ:
vīsuttarasataṁ therā katakiccā anāsavā,
ekakeva nipātamhi susaṅgītā mahesibhī'ti.

ekakanipāto niṭṭhito.

1 osiya-[pts.]
2 pamādo-bahūsu
3 vanapavhayo- [pts.]
4 pārāpariyo-[pts.]

[bjt page 52] [\x  52/]
2. dutakanipāto

[pts page 018  [\q  18/]     2. 1. 1]
121. natthi koci bhavo nacco saṅkhārā vā pi sassatā,
uppajjanti ca te khandhā vacanti aparāparaṁ.

122. etamādīnavaṁ ñatvābhavenamhi anatthi ko,
nissaṭo sabbakāmehi patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā attaro thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

uttarattheragāthā.

2. 1. 2
123. nayidaṁ anayena jīvitaṁ nāhāro hadayassa santiko,
āhāraṭṭhitiko samussayo iti disvāna carāmi esanaṁ.

124. paṅkoti hi naṁ pavedayuṁ yāyaṁ vandanapūjanā kulesu,
sukhumaṁ sabbaṁ darullahaṁ sakkāro kāpurisena dujjaho'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā piṇḍolabhāradvājo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

paṇḍolabhādvājattheragāthā.

2. 1. 3
125. makkaṭo pañcadvārāyaṁ kuṭikāyaṁ pasakkiya,
dvārena anupariyeti ghaṭṭayento muhuṁ muhuṁ.

126. tiṭṭha makkaṭa mā dhāvi nahi te taṁ yathā pure,
niggahītosi paññāya neva1 dūraṁ gamissasī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā valliyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

valliyattheragāthā.

1 neto-[pts.]

[bjt page 54] [\x  54/]
2. 2. 4
127. tiṇṇaṁ me tālapattānaṁ gaṅgātīre kuṭī katā,
javasittova me patto paṁsukūlaṁ ca cīvaraṁ.

128. dvinnaṁ antaravassānaṁ ekā vācā me bhāsitā,
tatiye antaravassamhi tamokkhandho padālito.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gaṅgātīriyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

gaṅgātīriyattheragāthā.

2. 1. 5
129. api ce hoti tevijjo maccuhāyī anāsavo,
appaññātoti naṁ bālā avajānanti ajānatā.

130. yo [pts page 019] [\q  19/]      ca kho annapānassa lābhī hotīdha puggalo,
pāpadhammopi ce hoti so nesaṁ hoti sakkato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ajino thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

ajinattheragāthā.

2. 1. 6
131. yadāhaṁ dhammamassosiṁ bhāsamānassa satthuno,
na kaṅkhamabhijānāmi sabbaññū aparājite.

132. satthavāhe mahāvīre sārathīnaṁ varuttame,
magge paṭipadāyaṁ vā kaṅkhā mayhaṁ na vijjatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā melajino thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

melajinattheragāthā.

2. 1. 7
133. yathā agāraṁ ducchannaṁ vuṭṭhi samativijjhati,
evaṁ abhāvitaṁ cittaṁ rāgo samativijjhati.

134. yathaagāraṁ succhannaṁ vuṭṭhi na samativijjhati,
evaṁ abhāvitaṁ cittaṁ rāgo na samativijjhati.

itthaṁ sudaṁ āyasmā rādho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

rādhattheragāthā.

[bjt page 56] [\x  56/]
2. 1. 8
135. khīṇā hi mayhaṁ jāti vusitaṁ jinasāsanaṁ,
pahīno jālasaṅkhāto bhavanetti samūhatā.

136. yassatthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
so me attho anuppatto sabbasaṁyojanakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā surādho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

surādhattheragāthā.

2. 1. 9
137. sukhaṁ supanti munayo ye itthīsu na bajjhare,
sadā ve rakkhitabbāsu yāsu saccaṁ sudullabhaṁ.

138. vadhaṁ carimha te kāma anaṇā dāni te mayaṁ,
gacchāma dāni nibbānaṁ yattha gantvā na socatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gotamo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

gotamattheragāthā.

2. 1. 10
139. pubbe hanti attānaṁ pacchā hanti so pare,
suhataṁ hanti attānaṁ vītaseneva pakkhimā.

140. na brāhmaṇo bahivaṇṇo anto vaṇṇo hi brāhmaṇo,
yasumiṁ pāpani kammāni sa ve kaṇho sujampatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vasabho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vasabhattheragāthā.

vaggo paṭhamo.

tassuddānaṁ:
uttaro ceva piṇḍo lo vallito tīriyo isi,
ajino ca melajino rādho surādho gotamo,
vasabhena ime honti dasa therā mahiddhikā'ti.
[bjt page 58] [\x  58/]
2. 2. 1
141. sussūsā [pts page 020] [\q  20/]      sutavaddhanī sutaṁ paññāya vaddhanaṁ,
paññāya atthaṁ jānāti ñāto attho sukhāvaho.

142. sevetha pantāni senāsanāni
careyya saṁyojana vippamokkhaṁ,
sace ratiṁ nādhigaccheyya tattha
saṅghe vase rakkhitatto satīmā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahācundo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahācundattheragāthā.

2. 2. 2
143. ye kho te veghamissena1 nānatthena2 ca kammunā
manusse uparundhanti pharusūpakkamā janā,
tepi tattheva3 kīranti nahi kammaṁ panassati.

144. yaṁ karoti naro nammaṁ kalyāṇaṁ yadi pāpakaṁ,
tassa tassevadāyādo yaṁ yaṁ kammaṁ pakubbatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jotidāso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

jotidāsattheragāthā.

2. 2. 3
145. accayanti ahorattā jīvitaṁ uparujjhati,
ayu khīyati maccānaṁ kunnadīnaṁ va odakaṁ.

146. atha pāpāni kammāni karaṁ bālo na bujjhati,
pacchāssa kaṭukaṁ hoti vipāko hissa pāpako'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā heraññakānitthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

heraññakānittheragāthā.

2. 2. 4
147. parittaṁ dārumāruyha yathā sīde mahaṇṇave,
evaṁ kusītamāgamma sādhujīvī pi sīdati, 4
tasmā taṁ parivajjeyya nusītaṁ hīnavīriyaṁ.

148. pavivittehi ariyehi pahitattehi jhāyihi,
niccaṁ araddhaviriyehi paṇḍitehi sahāvase'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā somacitto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

somacittattheragāthā.

1 vesamissena-pa. veṭhamissena-pū.
2 nānattena-sīmu1, 2. [pts.]
3 tatheva-pu.
4 sādhujīvīvisīdati-pu.

[bjt page 60] [\x  60/]
2. 2. 5
149. jano janamhi sambuddho janamevassito jano,
jano janena heṭhīyati heṭheti ca jano janaṁ.

150. kohi [pts page 021] [\q  21/]      tassa janenattho janena janitena vā,
janaṁ ohāya gacchaṁ taṁ heṭhayitvā bahuṁ jananti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sabbamitto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sabbamittattheragāthā.

2. 2. 6
151. kāḷi itthī brahatī dhaṅkarūpā
satthiṁ ca bhetvā aparaṁ ca satthiṁ,
bāhaṁ1 ca bhetvā aparaṁ ca bāhuṁ
sīsaṁ ca bhetvā dadhithālakaṁ' va
esā nisinnā abhisaddahitvā.

152. yo ve avidvā upadhiṁ karoti
punappunaṁ dukkhamupeti mando,
tasmā pajānaṁ2 upadhiṁ na kayirā
māhuṁ puna bhinnasiro sayissanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahākāḷo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahākāḷattheragāthā.

2. 2. 7
153. bahū sapatte labhati muṇaḍo saṅghāṭipāruto,
lābhī annassa pānassa vatthassa sayanassa ca.

154. etamādīnavaṁ ñatvā sakkāresu mahabbhayaṁ,
appalābho 'navassuto sato bhikkhu paribbaje'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā tisso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

tissattheragāthā.

2. 2. 8
155. pācīnavaṁsadāyamhi sakyaputtā sahāyakā,
pahāyānappake bhoge uñchāpattāgate ratā.

156. āraddhaviriyā pahitattā niccaṁ daḷahaparakkamā,
ramanti dhammaratiyā hitvāna lokiyaṁ ratinti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kimbilo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kimbilattheragāthā.

1 bāhuñca-sīmu, 1, 2.
2 pajā- sīmu, 1, 2.

[bjt page 62] [\x  62/]
2. 2. 9
157. ayeniso manasikārā maṇḍanaṁ anuyuñjisaṁ,
uddhato capalo cāsiṁ kāmarāgena aṭṭito.

158. upāyakusalenāhaṁ buddhenādiccabandhunā,
yoniso paṭipajjitvā bhave cittaṁ udabbahinti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nando thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nandattheragāthā.

2. 2. 10
159. pare ca naṁ pasaṁsanti attā ce asamāhito,
moghaṁ pare pasaṁsanti attā hi asamāhito.

160. pare ca naṁ garahanti attā ce susamāhi,
moghaṁ pare garahanti attā hi susamāhito'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sirimā thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sirimāttheragāthā.

vaggo dutiyo.

tassuddānaṁ:
cundo [pts page 022] [\q  22/]      ca jotidāso ca thero heraññakāni ca,
somamitto sabbamitto kālo tisso ca kimbilo
nando ca sirimā ceva dasa therā mahiddhikā'ti.

[bjt page 64] [\x  64/]
2. 3. 1
161. khandhā mayā pariññātā taṇhā me susamūhatā,
bhāvitā mama bojjhaṅgā patto me āsavakkhayo.

162. sohaṁ khandhe pariññāya abbūhitvāna1 jāliniṁ,
bhāvayitvāna bojjhaṅge nibbāyissaṁ anāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uttaro thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

uttarattheragāthā.

2. 3. 2
163. panādo nāma so rājā yassa yūpo suvaṇṇayo,
tiriyaṁ soḷasapabbedho2 uddhamāhu3 sahassadhā.

164. sahassakaṇḍo4 satabheṇḍu5 dhajālū haritāmayo,
anaccuṁ tattha gandhabbā chasahassāni sattadhā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhaddaji thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhaddajittheragāthā.

2. 3. 3
165. satimā paññavā bhikkhu āraddhabalavīriyo,
pañcakappasatānāhaṁ ekarattiṁ anussariṁ.

166. cattāro satipaṭṭhāne sattaaṭṭha ca bhāvayaṁ,
pañcakappasatānāhaṁ ekarattiṁ anussarinti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sobhito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sobhitattheragāthā.

2. 3. 4
167. yaṁ kiccaṁ saḷhaviriyo yaṁ kaccaṁ boddhumicchatā,
karissaṁ nāvarujjhassaṁ passa viriyaṁ parakkamaṁ. 6

168. tvaṁ ca me maggamakkhāhi añjasaṁ amatogadhaṁ,
ahaṁ monena monissaṁ gaṅgāsoto'va sāgaranti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā valliyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

valliyattheragāthā.

1 abbahitvāna-sīmu. 1, 2 abbuhitvāna-machasaṁ.
2 soḷasubbedho-sīmu. 1, 2,
3 ubbhamāhu-machasaṁ. , [pts.]
4 sahassataṇhā-machasaṁ, sahassakaṇaḍu-[pts.]
5 sataheṇḍu-sīmu.
6 viriyaparakkamaṁ-[pts.]

[bjt page 66] [\x  66/]
2. 3. 5
169. kese me salikhissa'nti kappako upasaṅkami,
tato adāsamādāya sarīraṁ paccavekkhisaṁ.

170. tuccho [pts page 023] [\q  23/]      kāyo adissittha andhakāro1 tamo vyagā,
sabbecāḷā smaiucchinnā natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vītasoko thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vītasokattheragāthā.

2. 3. 6
171. pañcanīvarāṇa hitvā yogakkhemassa pattiyayā,
dhammādāsaṁ gahetvāna ñāṇadassanamattano.

172. paccavekakhiṁ imaṁ kāyaṁ sabbaṁ santarabāhiraṁ,
ajjhattañca bahiddhā ca tuccho kāyo adissathā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā puṇṇamāso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

paṇṇamāsattheragāthā.

2. 3. 7
173. yathāpi bhaddo ājañño khalitvā patitiṭṭhati,
bhiyyo laddhāna saṁvegaṁ adīno vahate dhuraṁ.

174. evaṁ dassanasampannaṁ sammāsambuddhasāvakaṁ,
ājānīyaṁ2 maṁ dhāretha puttaṁ buddhassa orasanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nandako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nandakattheragāthā.

2. 3. 8
175. ehi nandaka gaccāma upajjhāyassa santikaṁ,
sīhanādaṁ nadissāma buddhaseṭṭhassa sammukhā.

176. yāya no anukampāya amhe pabbājayī muni,
so no attho anuppatto sabbasaṁyojanakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bharato thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bharatattheragāthā.

1 andhakāre-[pts.]
2 ajāniyaṁ-[pts.]

[bjt page 68] [\x  68/]
2. 3. 9
177. nadanti evaṁ sappaññā sīhāva girigabbhare,
vīrā vijitasaṅgāmā chetvā māraṁ savāhiniṁ1,

178. satthā ca pariciṇṇo me dhammo saṅgho ca pūjito,
ahaṁ ca vitto sumano puttaṁ disvā anāsavanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhāradvājo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhāradvājattheragāthā.

2. 3. 10
179. upāsitā sappurisā sutā dhammā abhiṇhaso,
suttāna paṭipajjissaṁ añjasaṁ amatogadhaṁ.

180. bhavarāgahatassa me sato bhavarāgo puna me na vijjati,
na cāhu na ca me3 bhavissati na ca me etarahipi2 vijjatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kaṇhadinno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kaṇhadinnattheragāthā.

vaggo tatiyo.

tassuddānaṁ:
uttaro bhaddajitthero sobhito valliyo isi,
vīsoko ca yo thero puṇṇamāso ca nandako,
bharato bhāradvājo ca kaṇhadinno mahāmunī'ti.

1 savāhanaṁ-sīmu. 1, 2.
2 name-sīmu. 1, 2.
3 etarahi-sīmu. 1, 2.

[bjt page 70] [\x  70/]
2. 4. 1
181. yato [pts page 024] [\q  24/]      ahaṁ pabbajito sammāsambuddhasāsane,
vimuccamāno uggacchiṁ kāmadhātuṁ upaccagaṁ.

182. brahmuno pekkhamānassa tato cittaṁ vimucci me,
akuppā me vimuttīti sabbasaṁyojanakkhayā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā migasiro thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

migasirattheragāthā.

2. 4. 2
183. aniccāni gahakāni tattha punappunaṁ,
gahakāraṁ gavesanto dukkhā jāti punappunaṁ.

184. gahakāraka diṭṭhosi puna gehaṁ na kāhasi,
sabbā te phāsukā bhaggā thūṇikā1 ca vidāḷitā, 2
vimariyādīkataṁ3 cittaṁ idheva vidhamissatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sīvako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sīvakattheragāthā.

2. 4. 3
185. arahaṁ sugato loke vātehābādhito muni,
sace uṇhādakaṁ atthi munino dehi brāhmaṇa.

186. pūjito pūjanīyānaṁ4 sakkareyyāna sakkato,
apacitopacanīyānaṁ5 tassa icchāmi hātave'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā upavāno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

upavānattheragāthā.

2. 4. 4
187. diṭṭhā mayā dhammadharā upāsakā
kāmā aniccā iti bhāsamānā,
sārattarattā maṇikuṇḍalesu
puttesu dāresu ca te apekkhā.

188. addhā na jānanti yathāva6 dhammaṁ
kāmā aniccā iti cāpi āhu, 7
rāgaṁ ca tesaṁ na balatthi chettuṁ
tasmā sitā puttadāraṁ dhanañcā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā isidinno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

isidinnattheragāthā.

1 thūṇīrā-[pts.]
2 padāḷitā-sīmu. 1, 2.
3 vipariyādikataṁ-sīmu. 1, 2, [pts.]
4 pūjaneyyānaṁ-machasaṁ, [pts.]
5 apacitopaceyyānaṁ-machasaṁ, apacito apacineyyānaṁ-[pts.]
6 yathodha-simu. 1, 2.
7 ahu-pa.

[bjt page 72] [\x  72/]
2. 4. 5
189. devo ca vassati devo ca gaḷagaḷāyati
ekako cāhaṁ bherave bile viharāmi,
tassa mayhaṁ ekakassa bherave bile viharato
natthi bhayaṁ vā chambhitattaṁ vā lomahaṁso vā.

190. dhammatā mama sā yassa me
ekakassa bherave bile
viharato natthi bhayaṁ vā
chambhitattaṁ vā lomahaṁso vā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sambulakaccāno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sambulakaccānattheragāthā.

2. 4. 6
191. kassa [pts page 025] [\q  25/]      selūpamaṁ cittaṁ ṭhitaṁ nānūpakampati,
virattaṁ rajanīyesu kuppanīye na kuppati,
yassevaṁ bhāvitaṁ cittaṁ kuto taṁ dukkhamessati.

192. mama selūpamaṁ cittaṁ ṭhitaṁ nānūpakampati,
virattaṁ rajanīyesu kuppanīye na kuppati,
mamevaṁ bhāvitaṁ cittaṁ kuto maṁ dukkhamessatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khitako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

khitakattheragāthā.

2. 4. 7
193. na tāva supituṁ hoti ratti nakkhattamālinī,
paṭijaggitumevesā ratti hoti vijānatā.

194. hatthikkhandhāvapatitaṁ kuñjaro ce anukkame,
saṅgāme me mataṁ seyyo yaṁ ce jīve parājito'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā soṇo selissariya1puttatthero gāthāyo abhāsitthā'ti.
selissariyattheragāthā.

2. 4. 8
195. pañcakāmaguṇe hitvā piyarūpe manorame,
saddhāya abhinikkhamma dukkhassantakaro2 bhave.

196. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhanandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi sampajāno patissato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nisabho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nisabhattheragāthā.

1 soṇo poṭirisaputto-syā, [pts.]
2 dukkhassanta karo-sīmu. 1, 2.

[bjt page 74] [\x  74/]
2. 4. 9
197. ambapallava saṅkāsaṁ aṁse katvāna cīvaraṁ,
nisinno hatthi gīvāya gāmaṁ piṇḍāya pāvisiṁ.

198. hatthikkhandhato oruyha saṁvegaṁ alabhiṁ tadā,
sohaṁ ditto tadā santo patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā usabho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

usabhattheragāthā.

2. 4. 10
199. ayamiti kappaṭo kappaṭakuro acchāya atibharitāya1
amataghaṭikāyaṁ dhammakatamatto katapadaṁ jhānāni ocetuṁ.

200. mā [pts page 026] [\q  26/]      kho tvaṁ kappaṭa pacālesi
mā taṁ upakaṇṇakamhi2 tāḷessaṁ,
naha3 tvaṁ kappaṭa mattamaññāsi
saṅghamajjhamhi pacalāyamāno'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kappaṭakuro thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vaggo catuttho.

kappaṭakurattheragāthā.

tassuddānaṁ:
migasiro sīvako ca upavano ca paṇḍito
isidanno ca kaccāno khitano ca mahāvasi
selissariyo nisabho ca usabho kappaṭakuro'ti.

1 atibhariyāya-sīmu. 1, 2.
2 upakaṇṇamgi-sīmu. 1, 2.
3 nahi-sīmu. 1, 2.

[bjt page 76] [\x  76/]
2. 5. 1
201. aho buddhā aho dhammā aho no satthu sampadā,
yattha etādisaṁ dhammaṁ sāvako sacchikāhisi.

202. asaṅkheyyemu kappesu sakkāyādhigatā ahū1
tesamayaṁ pacchiko carimo' yaṁ samussayo,
jātimaraṇasaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kumārakassapo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kumārakassapattheragāthā.

2. 5. 2
203. yo have daharo bhikkhu yuñjati buddhasāsane,
jāgaro patisuttesu2 amāghaṁ tassa jīvitaṁ.

204. tasmā saddhañca sīlañca pasādaṁ dhammadassanaṁ,
anuyuñjetha medhāvī saraṁ buddhāna sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dhammapālo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

dhammapālattheragāthā.

2. 5. 3
205. kassindriyāni samathaṅgatāni
assā yathā sārathinā sudantā
pahīnamānassa anāsavassa
devāpi mayhaṁ pihayanti tādino'ti.

206. mahindriyāni samathaṅgatāni
assā yathā sārathinā sudantā
pahīnamānassa anāsavassa
devāpi mayhaṁ pihayanti tādino'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā brahamāli thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

brahmālittheragāthā.

1 ahuṁ-[pts.]
2 sa hi suttesu-machasaṁ.

[bjt page 78] [\x  78/]
2. 5. 4
207. chavipāpaka [pts page 027] [\q  27/]      cittabhaddaka
mogharāja satataṁ samāhito,
hemantikasītakālarattiyo
bhikkhu tvaṁsi kathaṁ karissasi.

208. sampannasassā magadhā kevalā iti me sutaṁ,
palālacchannako seyyaṁ yathaññe sukhajīvino'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mogharājatthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mogharājattheragāthā.

2. 5. 5
209. na ukkhipe no ca parikkhipe pare
na okkhipe pāragataṁ na eraye,
na cattavaṇṇaṁ parisāsu byāhare
anuddhato sammitabhāṇi subbato.

210. susukhumanipuṇatthadassinā
matikusalena nivātavuttinā,
saṁsevitavuddhasīlinā
nibbānaṁ na hi tena dullabhanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā visākho pañcālaputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

visākhapañcālaputtattheragāthā.

2. 5. 6
211. nadanti morā susikhā supekhuṇā
sunīlagīvā sumukhā sugajjino,
susaddalā cāpi mahāmahī ayaṁ
subyāpitambu1 suvalāhakaṁ nabhaṁ.

212. sukallarūpo sumanassa jhāya taṁ2
sunikkhamo3 sādhu subuddhasāsane,
susukkasukkaṁ nipaṇaṁ sududdasaṁ
phusāmi taṁ uttamamaccutaṁ padanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā cūḷako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

cūḷakattheragāthā.

1 susuddhatambu-pu, sīmu. 2.
2 jhāyitaṁ-
3 sunikkaṭo-sīmu. 1, 2.

[bjt page 80] [\x  80/]
2. 5. 7
213. nandamānāgataṁ cittaṁ sūlamāropamānakaṁ,
tena teneva vajasi yena sūlaṁ kaliṅgaraṁ.

214. tāhaṁ cittakaliṁ brūmi taṁ brūmi cittadubbhakaṁ,
satthā te dullabho laddho mānatthe maṁ niyojayīti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā anupamo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

anupamattheragāthā.

2. 5. 8
215. saṁsaraṁ dīghamaddhānaṁ gatīsu parivattisaṁ,
apassaṁ ariyasaccāni andhabhūto puthujjano.

216. tassa [pts page 028] [\q  28/]      me appamattassa saṁsārā vinalīkatā,
gati1 sabbā samucchinnā natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vajjito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vajjitattheragāthā.

2. 5. 9
217. assatthe haritokāse saṁvirūḷhampi pādape,
ekaṁ buddhagataṁ saññaṁ alabhitthaṁ patissato.

218. ekatiṁse ito kappe yaṁ saññamalabhiṁ tadā,
tassā saññāya vāhasā patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sandhito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sandhitattheragāthā.

vaggo pañcamo.

tassuddānaṁ:
kumārakassapo thero dhammapālo ca brahmāli,
mogharārā visākho ca cūḷako ca anūpamo,
vajjito sandhito thero kilesarajavāhano'ti.

gāthā dukanipātamhi navuti ceva aṭṭha ca
therā ekūnapaññāsaṁ bhāsitā nayakovidā'ti.

dukanipāto niṭṭhito.

1 sabbāgati-sīmu. 1, 2, [pts.]

[bjt page 82] [\x  82/]
3. tikanipāto.
3. 1. 1
219. ayoni [pts page 029] [\q  29/]      suddhimanvesaṁ aggiṁ paricariṁ vane,
suddhimaggaṁ ajānanto akāsiṁ amaraṁ tapaṁ.

220. taṁ sukhena sukhaṁ laddhaṁ passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

221. brahumabandhu pure āsiṁ idāni khomhi brāhmaṇo,
tevijjo nahātako1 camhi setthiyo camhi vedagū'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā aggikabhāradvājo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

aggikabhāradvājattheragāthā.

3. 1. 2
222. pañcāhāhaṁ pabbajito sekho appattamānaso,
vihāraṁ me paviṭṭhassa cetaso paṇidhī ahu.

223. nāsissaṁ2 na pivissāmi vihārato na nikkhame,
napi passaṁ nipātessaṁ3 taṇhāsalle anūhate.

224. tassa cevaṁ viharato passa viriyaparakkamaṁ,
tisso vijjā anupupattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā paccayo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

paccayattheragāthā.

3. 1. 3
225. yo pubbe karaṇīyāni pacchā so kātumicchati,
sukhā so dhaṁsate ṭhānā pacchā ca manutappati.

226. yaṁ hi kayirā taṁ hi vade yaṁ na kayirā na taṁ vade,
akarontaṁ bhāsamānaṁ4 parijānanti paṇaḍitā.

227. susukhaṁ vata nibbānaṁ sammāsambuddhadesitaṁ,
asokaṁ virajaṁ khemaṁ yattha dukkhaṁ nirujjhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bakkulo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bakukulattheragāthā.

1 nhātako-sīmu. 1, 2, [pts.]
2 nā sessaṁ-pa.
3 na nipātessaṁ-pa.
4 bhāsamānaṁ taṁ-pa.

[bjt page 84] [\x  84/]
3. 1. 4
228. sukhañce [pts page 030] [\q  30/]      jīvituṁ icche sāmaññasmiṁ apekkhavā,
saṅghikaṁ nātimaññeyya cīvaraṁ pānabhojanaṁ.

229. sukhañce jīvituṁ icche sāmaññasmiṁ apekkhavā,
ahi musikasobbhaṁ va sevetha sayanāsanaṁ.

230. sukhañce jīvituṁ icche sāmaññasmiṁ apekkhavā,
itarītarena tusseyya ekadhammañca bhāvayeti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā dhaniyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

dhaniyattheragāthā.

3. 1. 5
231. atisītaṁ atiuṇhaṁ atisāyamidaṁ ahu,
iti vissaṭṭhakammante khaṇā accenti māṇave.

232. yo ca1 sītañca uṇhañca tiṇā bhiyyo na maññati,
karaṁ purisakiccāni so sukha na vihāyati.

233. dabbaṁ kusaṁ poṭakilaṁ usīraṁ muñjababbajaṁ2
urasā panudissāmi3 vivekamanubrūhayanti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mātaṅgaputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mataṅgaputtattheragāthā.

3. 1. 6
234. ye cittakathī bahussutā
samaṇā pāṭaliputtavāsino,
tesaññataroyamāyumā4
dvāre tiṭṭhati khujjasobhito.

235. ye cittakathī bahussutā
samaṇā pāṭaliputtavāsino,
tesaññataroyamāyuvā
dvāre tiṭṭhati māluterito.

236. suyuddhena suyiṭṭhena saṅgāmavijayena ca,
brahmacariyānucaṇṇena evāyaṁ sukhamedhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khujjasobhito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

khujjasobhitattheragāthā.

1 yo'dha-sīmu. 1, 2, [pts.]
2 muñjapabbajaṁ-machasaṁ.
3 panudahissasāmi-pa, [pts.]
4 tesaññataroyamāyuvā-bahūsu.

[bjt page 86] [\x  86/]
3. 1. 7
237. yodha koci manussesu parapāṇāni hiṁsati,
asmā lokā paramhā ca ubhayā dhaṁsate naro.

238. yo ca mettena cittena sabbapāṇānukampati,
bahuṁ1 so pasavati puññaṁ tena tādisako2 naro.

239. subhāsitassa sikkhetha samaṇūpāsanassa ca,
ekāsanassa raho cittavūpasamassa cāti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vāraṇo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vāraṇattheragāthā.

3. 1. 8
240. ekopi saddho medhāvī assaddhānīdha ñātinaṁ,
dhammaṭṭho sīlasampanno hoti atthāya bandhunaṁ,

241. niggayha anukampāya codito ñātayo mayā,
√ātibandhavapemena kāraṁ katvāna bhikkhūsu.

242. te abbhatītā kālaṁkatā pattā te tividhaṁ sukhaṁ,
bhataro mayuhaṁ mātā ca modanti kāmakimino'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā passiko3 thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

passikattheragāthā.

3. 1. 9
243. kāḷapabbaṅgasaṅkāso4 kiso dhamanisanthato,
mattaññū annapānamhi adīnamanaso naro.

244. phuṭṭho [pts page 031] [\q  31/]      ḍaṁsehi makasehi araññasmiṁ brahāvane,
nāgo saṅgāmasīseva sato tatrādhivāsaye.

245. yathā brahmā tathā eko yathā devo tathā duve,
yathā gāmo tathā tayo kolāhālaṁ tatuttarinti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā yasojo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

yasojattheragāthā.

1 bahubhi-[pts.]
2 puññaṁtādisako-[pts.]
3 vassiko-machasaṁ.
4 kālapabbaṅgasaṅkāso-sīmu. 1, 2.

[bjt page 88] [\x  88/]
3. 1. 10
246. ahutuyhaṁ pure saddhā sā te ajja na vijjati,
yaṁ tuyhaṁ tuyhamevetaṁ natthi duccaritaṁ mama.

247. aniccā hi calā saddhā evaṁ diṭṭhā hi sā mayā,
rajjantipi virajjaniti tattha kiṁ jiyyate muni.

248. paccati munino bhattaṁ theka thokaṁ kule kule,
piṇḍikāya carissāmi atthi jaṅghābalaṁ mamā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sāṭimattiyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sāṭimattiyattheragāthā.

3. 1. 11
249. saddhāya abhinikkhamma navapabbajito navo,
matte bhajeyya kalyāṇe suddhājīve atandite.

250. saddhāya abhinikkhamma navapabbajito navo,
saṅghasmiṁ viharaṁ bhikkhu sikkhetha vinayaṁ budho.

251. saddhāya abhinikkhamma navapabbajito navo,
kappākappesu kusalo vihareyya1 apurakkhato.

itthaṁ sudaṁ āyasmā upālitthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

upālittheragāthā.

3. 1. 12
252. paṇḍitaṁ vata maṁ santaṁ alamatthavicintakaṁ,
pañcakāmaguṇā loke sammohā pātayiṁsu maṁ.

253. pakkhanno2 māravisaye daḷhasallasamappito,
asakkhiṁ maccurājassa ahaṁ pāsā pamuccituṁ.

254. sabbe kāmā pahīnā me bhavā sabbe vidāḷitā, 3
cikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uttarapālatthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

uttarapālattheragāthā.

1 careyya-sīmu. 1, [pts.]
2 pakkhanto-sīmu. 1, 9.
3 padāḷitā-sīmu. 2, [pts.]

[bjt page 90] [\x  90/]
3. 1. 13
255. suṇātha ñātayo sabbe yāvantettha samāgatā,
dhammaṁ vo desayissami dukkhā jāti punappunaṁ.

256. ārabhatha nikkhamatha yuñjatha buddhasāsane,
dhanātha maccuno senaṁ naḷāgāraṁ va kuñjaro.

257. yo imasmiṁ dhammavinaye appamatto vihessati, 1
pahāya jātisaṁsāraṁ dukkhassantaṁ karissatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā abhibhūto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

abhibhūtattheragāthā.

3. 1. 14
258. saṁsaraṁ [pts page 032] [\q  32/]      hi nirayaṁ agacchisaṁ2
petalokamagamaṁ punappunaṁ,
dukkhamamhi pi tiracchānayoniyaṁ3
nekadhā hi vusitaṁ ciraṁ mayā.

259. mānuso ca bhavobhirādhito
saggakāyamagamaṁ sakiṁ sakiṁ,
rūpadhātusu arūpadhātusu
nevasaññisu asaññīsuṭṭhitaṁ.

260. sambhavā suviditā asārakā
saṅkhatā pacalitā saderitā,
taṁ viditva4 mahamattasambhavaṁ,
santimeva satimā samajjhaga'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gotamo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

gotamattheragāthā.

3. 1. 15
261. yo pubbe karaṇīyāni pacchā so kātumicchati,
sukhā so dhaṁsate ṭhānā pacchā ca manutappati.

262. yañhi kayirā tañhi vade yaṁ na kayirā na taṁ vade,
akarontaṁ bhāsamānaṁ5 parijānanti paṇḍitā.

263. susukhaṁ vata nibbānaṁ sammāmbuddhadesitaṁ,
asokaṁ virajaṁ khemaṁ yattha dukkhaṁ nirujjhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā hārito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

hāritattheragāthā.

1 vihassati-sīmu. 1, 2, [pts.]
2 agacchissaṁ-bahūsu. agacchīssaṁ-pa.
3 tiracchānayoniyā-[pts.]
4 viditvā-bahūsu
5 bhāsamānaṁ taṁ-pa.

[bjt page 92] [\x  92/]
3. 1. 16
264. pāpamitte vivajjetvā bhajeyyuttamapuggale
ovāde cassa tiṭṭheyya patthento acalaṁ sukhaṁ.

265. parittaṁ dārumāruyha yathā sīde mahaṇṇave,
evaṁ kusītamāgamma sādhujīvīpi sīdati,

266. pavivittehi ariyehi pahitattehi jhāyihi
niccaṁ āraddhaviriyehi1 paṇḍitehi sahāvase'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vimalo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vimalattheragāthā.

tassuddānaṁ:
aṅgāṇiko bhāradvājo paccayo bakkulo isi
dhaniyo mātaṅgaputto sobhito vāraṇo isi

vassiko ca yasojo ca sāṭimattiyupāli 8
uttarapālo abhibhūto gotamo hārito'pi ca

thero tikanipātamhi nibbāne vimalo kato
aṭṭhatālisa gāthāyo therā soḷasa kittitā'ti.

tikanipāto niṭṭhito.

1 niccāraddha viriyehi-sīmu. 1, 2, [pts.]

[bjt page 94] [\x  94/]
4. catukkanipāto.

[pts page 033  [\q  33/]     4. 1. 1]
267. alaṅkatā suvasanā mālinī candanussadā,
majjhe mahapathe nārī turiye naccanti nāṭakī.

268. piṇḍikāya paviṭṭhohaṁ gacchanto naṁ udikkhisaṁ, 1
alaṅkataṁ savasanaṁ maccupāsaṁva oḍḍitaṁ.

269. tato me manasīkāro yoniso udapajjatha,
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha.

270. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nāgasamālo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nāgasamālattheragāthā.

4. 1. 2
271. ahaṁ middhena pakato vihārā upanikkhamiṁ,
caṅkamaṁ abhirūhanto tattheva papatiṁ2 'chamā.

272. gattāni parimajjitvā punapāruyuha caṅkamaṁ,
caṅkame caṅkamiṁ sohaṁ ajjhattaṁ susamāhito.

273. tato me manasīkāro yoniso udapajjatha,
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha.

274. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhaguthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhaguttheragāthā.

4. 1. 3
275. pare ca na vijānanti mayamettha yamāmase,
ye ca tattha vijānanti tato sammanti medhagā.

276. yadā ca avijānantā iriyantyamarā3 viya,
vijānanti ca ye mmaṁ āturesu anāturā.

277. yaṁ kiñci sithilaṁ kammaṁ saṅkiliṭṭhaṁ ca yaṁ vataṁ,
saṅkassaraṁ brahmacariyaṁ na taṁ hoti mahapphalaṁ.

278. yassa sabrahmacārisu gāravo nūpalabbhati,
ārakā hoti saddhammā nabhaṁ puthuviyā yathā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sabhiyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sabhiyattheragāthā.

1 udakkhisaṁ-pa.
2 papate-machasaṁ.
3 iriyantamarā-machasaṁ.

[bjt page 96] [\x  96/]
4. 1. 4
279. dhiratthu pure duggandhe mārapakkhe avassute,
navasotāni te kāye yāni sandanti sabbadā.

280. māpurāṇaṁ [pts page 034] [\q  34/]      amaññittho māsā desi tathāgate,
sagge'pi te na rajjanti kimaṅga pana mānuse.

281. ye ca kho bālā dummedhā dummantī mohapārutā,
tādisā tattha rajjanti mārakhittamhi bandhate.

282. yesaṁ rāgo ca doso ca avijjā ca virājitā,
tādītattha na rajjanti1 chinnasuttā abandhanā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nandako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nandakattheragāthā.

4. 1. 5
283. pañcapaññāsavassāni rajojallamadhārayiṁ,
bhuñjanto māsikaṁ bhattaṁ kesamassuṁ alocayiṁ.

284. ekapādena aṭṭhāsiṁ āsanaṁ parivajjayiṁ,
sukkhagūthāni ca khādiṁ udādasaṁ ca na sādiyiṁ.

285. etādisaṁ karitvāna bahuṁ duggatigāminaṁ,
vuyhamāno mahoghena buddhaṁ saraṇamāgamaṁ.

286. saraṇāgamanaṁ passa passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jambuko thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

jambukattheragāthā.

4. 1. 6
287. svāgataṁ vata me āsi gayāyaṁ gayāphagguyā, 2
yaṁ addasāsiṁ sambuddhaṁ desentaṁ dhammamuttamaṁ.

288. mahappabhaṁ gaṇācariyaṁ aggappattaṁ vināyakaṁ,
sadevakassa lekassa jinaṁ atuladassanaṁ.

289. mahānāgaṁ mahāvīraṁ mahājutimanasavaṁ,
sabbāsavaparikkhīṇaṁ satthāramakutobhayaṁ.

290. cirasaṅkiliṭṭhaṁ vata maṁ diṭṭhisandānasanditaṁ, 3
vimocayī so bhagavā sabbaganthehi senaka'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā senako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

senakattheragāthā.

1 tādisā tattha rajjanti-machasaṁ.
2 gayaphagguyā-machasaṁ.
3 diṭṭhisandāmasandhitaṁ-sīmu. 2, daṭaṭhisantānabandhitaṁ-machasaṁ.

[bjt page 98] [\x    /]
4. 1. 7
291. yo dandhakāle tarati taraṇīye ca dandhaye
ayoni1 saṁvidhānena bālo dukkhaṁ nigacchati.

292. tassatthā parihāyanti kāḷapakkheva candimā
āyasasyañca2 pappoti mittehi ca virujjhati.

293. yo dandhakāle dandheti taraṇīye ca tāraye
yoniso saṁvidhānena sukhaṁ pappoti paṇḍito.

294. tassatthā paripūrenti sukkhapakkheva candimā
yaso kittiñca pappoti mittehi na virujjhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sambhūto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sambhūtattheragāthā.

4. 1. 8
295. ubhayeneva [pts page 035] [\q  35/]      sampanno rāhulabhaddo'ti maṁ vidū
yañcamhi putto buddhassa yaṁ ca dhammesu cakkhumā.

296. yaṁ ca āsavā khīṇā yaṁ 8 natthi punabbhavo
arahā dakkhiṇeyyomhi tevijjo amataddaso.

297. kāmandhā jālapacchannā3 taṇhāchadanachāditā
pamattabandhunā baddhā macchāva kumināmukhe.

298. taṁ kāmaṁ ahamujjhatvā chetvā mārassa bandhanaṁ
samūlaṁ taṇhamabbuyha sītibhūtosmi nibbuto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā rāhulo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

rāhulattheragāthā.

4. 1. 9
299. jātarūpena pacchannā4 dāsīgaṇapurakkhatā
aṅkena puttamādāya bhariyā maṁ upāgami.

300. taṁ ca disvāna āyantiṁ sakaputtassa mātaraṁ
alaṅkataṁ suvasanaṁ maccupāsaṁ'va oḍḍitaṁ.

301. tato me manasīkāro yoniso udapajjatha
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha. 5

302. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsananti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā candano thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

candanattheragāthā.

1 ayāniso-machasaṁ, [pts.]
2 āyasakyañca-[pts.]
3 jālasañjannā-[pts.]
4 sañjannā-machasaṁ.
5 samyatiṭṭhatha-machasaṁ.

[bjt page 100] [\x 100/]
4. 1. 10
303. dhammo have rakikhati dhammacāriṁ
dhammo suciṇṇo sukhamāvahāti,
esānisaṁso dhamme suciṇṇe
na duggatiṁ gacchati dhammacārī.

304. na hi dhammo adhammo ca ubho samavipākino,
adhammo nirayaṁ neti dhammo pāpeti suggatiṁ.

305. tasmā hi dhammesu kareyya 'ndaṁ
iti modamāno sugatena tādinā,
dhamme ṭhitā sugatavarassa sāvakā
nīyanti dhīrā saraṇavaraggagāmino.

306. vipphoṭito gaṇḍamūlo1
taṇhājālo samūhato,
so khīṇasaṁsāro na catthi niñcanaṁ
cando yathā dosinā puṇṇamāsiyāti. 2

itthaṁ sudaṁ āyasmā dhammiko thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

dhammikattheragāthā.

4. 1. 11
307. yadā [pts page 036] [\q  36/]      balākā sucipaṇḍaracchadā
kāḷassa meghassa bhayena tajjitā,
palehiti ālayamālayesinī
tadā nadī ajakaraṇī rameti maṁ.

308. yadā balākā suvisuddhapaṇaḍarā
kāḷassa meghassa bhayena tajjitā,
pariyesati leṇamaleṇadassinī
tadā nadī ajakaraṇī rameti maṁ.

309. kaṁ nu tattha na ramenti jambuyo ubhato tahiṁ,
sobhenti āpagākūlaṁ mama leṇassa pacchato.

310. tā matamadasaṅghasuppahīnā
bhekā mandavatī panādayanti,
nājja girinadīhi vippavāsasamayo
khemā ajakaraṇī sivā surammā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sappako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sappakattheragāthā.

1 gandhamūlo-sīmu. 1, [pts.]
2 puṇṇamāsiyanti-sīmu. 1, 2.

[bjt page 102] [\x 102/]
4. 1. 12
311. pabbajiṁ jīvikattho'haṁ laddhāna upasampadaṁ,
tato saddhaṁ paṭilabhiṁ daḷhaviriyo parakkamiṁ.

312. kāmaṁ bhijjatu'yaṁ kāyo maṁsapesī visīyaruṁ,
ubho jaṇṇukasandhīhi jaṅghāyo papatantu me.

313. nāsissaṁ na pivissāmi vihārā ca na nikkhame,
na'pi passaṁ nipātessaṁ taṇhasalle anūhate.

314. tassa mevaṁ viharato passa viriyaparakkamaṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mudito thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

muditattheragāthā.

tassuddānaṁ:
nāgasamālo bhagu ca sabhiyo nandako'pi ca
jambuko senako thero sambhūto rāhulo'pi ca
bhavati candano thero dasete buddhasāvakā
dhammiko sappako thero mudito cā'pi te tayo
gāthāyo dve ca paññāsa therā sabbe'pi terasā'ti.

catukkanipāto niṭṭhito.

[bjt page 104] [\x 104/]
5. pañcakanipāto.
5. 1. 1
315. bhikkhu [pts page 037] [\q  37/]      sīvathikaṁ gantvā addasaṁ itthimujjhataṁ,
apaviddhaṁ susānasmiṁ khajjantiṁ kimihī phuṭaṁ.

316. yaṁ hi eke jigucchanti mataṁ disvāna pāpakaṁ,
kāmarāgo pāturahu andho'va vasatī ahuṁ.

317. oraṁ odanapākamhā tamhā ṭhānā apakkamiṁ,
satimā sampajānohaṁ ekamantaṁ upāvisiṁ.

318. tato me vanasikāro yoniso udapajjatha,
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha.

319. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā rājadatto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

rājadattattheragāthā.

5. 1. 2
320. ayoge yuñjamattānaṁ puriso kiccamicchato,
caraṁ ce nādhigaccheyya taṁ me dubbhagalakkhaṇaṁ.

321. abbūḷhaṁ1 aghagataṁ vijitaṁ
ekaṁ ce ossajeyya2 kalīva siyā,
sabbānipi ce ossajeyya andhova siyā
samavisamassa adassanato.

322. yaṁ hi kayirā taṁ hi vade yaṁ na kayirā na taṁ vade,
akarontaṁ bhāsamānaṁ parijānanti paṇḍitā.

323. yathā'pi ruciraṁ pupphaṁ vaṇṇavantaṁ agandhakaṁ,
evaṁ subhāsitā vācā aphalā hoti akubbato.

324. yathā'pi ruciraṁ pupphaṁ vaṇṇavantaṁ sagandhakaṁ,
evaṁ subhāsitā vācā saphalā hoti pakubbato'ti. 3

itthaṁ sudaṁ āyasmā subhūto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

subhūtattheragāthā.

1 abbūḷaṁ-sīmu. 1, 2.
2 ossajjeyya-sīmu. 1, 2.
3 sukubbato-syā, sakubbato-sīmu. 1.
[bjt page 106] [\x 106/]
5. 1. 3
325. vassati [pts page 038] [\q  38/]      devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā,
tassaṁ viharāmi vūpasanto
atha ve patthayasī pavassa deva.

326. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā,
tassaṁ viharāmi santacitto
atha ve patthayasī pavassa deva.

327. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā,
tassaṁ viharāmi vītarāgo
atha ve patthayasī pavassa deva.

328. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā,
tassaṁ viharāmi vītadoso
atha ve patthayasī pavassa deva.

329. vassati devo yathā sugītaṁ
channā me kuṭikā sukhā nivātā,
tassaṁ viharāmi vītamoho
atha ve patthayasī pavassa deva.

itthaṁ sudaṁ āyasmā girimānando thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

girimānandattheragāthā.

5. 1. 4
330. yaṁ patthayāno dhammesu upajjhāyo anuggahī,
amataṁ abhikaṅkhantaṁ kataṁ kattabbakaṁ mayā.

331. anuppatto sacchikato sayaṁ dhammo anītiho,
visuddhañāṇo nikkaṅkho vyākaromi tavantike.

332. pubbenivāsaṁ jānāmi dibbacakkhu visodhitaṁ,
sadattho me anuppatto kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

333. appamattassa me sikkhā sussutā tava sāsane,
sabbe me asavā khīṇā natthi dāni punabbhavo.

334. anusāsi maṁ ariyavatā anukampi anuggahi,
amogho tuyhamovādo antevāsimhi sikkhito'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sumano thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sumanattheragāthā.

[bjt page 108] [\x 108/]
5. 1. 5
335. sādhū hi kira me mātā patodaṁ upadaṁsayi,
yassāhaṁ vacanaṁ sutvā anusiṭṭho janettiyā,
āraddhaviriyo pahitatto patto sambodhimuttamaṁ.

336. arahā dakkhiṇeyyomhi tevijjo amataddaso,
jetvā1 namucano senaṁ viharāmi anāsavo.

337. ajjhattaṁ ca bahiddhā ca ye me vijjiṁsu āsavā,
sabbe asso ucchinnā na ca uppajjare puna.

338. visāradā kho bhagini etamatthaṁ abhāsayi,
apihā nūna mayi'pi vanatho te na vijjati.

339. pariyantakataṁ dukkhaṁ antimo'taṁ samussayo,
jātimaraṇasaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vaḍḍho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vaḍḍhattheragāthā.

5. 1. 6
340. atthāya vata me buddho nadiṁ nerañjaraṁ agā,
yassāhaṁ dhammaṁ sutvāna micchādiṭṭhiṁ vivajjayiṁ.

341. yajiṁ [pts page 039] [\q  39/]      uccāvace yaññe aggihuttaṁ juhiṁ ahaṁ,
esā suddhiti maññanto andhabhūto puthujjano.

342. diṭṭhigahanapakkhanno2 parāmāsena mohito,
asuddhiṁ maññisaṁ suddhiṁ andhabhūto aviddasu.

343. micchādiṭṭhi pahīnā me bhavā sabbe vidālitā,
juhāmi dakkhiṇeyyaggiṁ namassāmi tathāgataṁ.

344. mohā sabbe pahīnā me bhavataṇhā padālitā,
vikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nadīkassapo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nadīkassapattheragāthā.

1 jitvāna-[pts.]
2 diṭṭhigahanapakkhanto-sīmu.

[bjt page 110] [\x 110/]
5. 1. 7
345. pāto majjhantikaṁ sāyaṁ tikkhattuṁ divasassahaṁ,
otariṁ udakaṁ so'haṁ1 gayāya gayaphagguyā.

346. yaṁ mayā pakataṁ pāpaṁ pubbe aññāsu jātisu,
taṁ dānīdha pavāhemi2 evaṁdiṭṭhi pure ahuṁ.

347. sutvā subhāsitaṁ vācaṁ dhammatthasahitaṁ padaṁ,
tathaṁ yāthāvataṁ3 atthaṁ yoniso paccavekkhisaṁ.

348. ninhātasabbapāpomhi nimmalo payato suci,
suddho suddhassa dāyādo putto buddhassa oraso.

349. ogayhaṭṭhaṅgikaṁ sotaṁ sabbapāpaṁ pavāhayiṁ,
tisso vijjā ajjhagamiṁ kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gayākassapo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

gayākassapattheragāthā.

5. 1. 8
350. vātarogābhinīto tvaṁ viharaṁ kānane vane,
paviddhagocare4 lūkhe kathaṁ bhikkhu karissasi.

351. pītisukhena vipulena pharamāno samussayaṁ,
lūkhampi abhisambhonto viharissāmi kānane.

352. bhāvento satipaṭṭhāne indriyāni balāni ca,
bojjhaṅgāni ca bhāvento viharissāmi kānane.

353. āraddhaviriyo pahitatto niccaṁ daḷhaparakkamo, 5
samagge sahāte disvā viharissāmi kānane.

354. anussaranto sambuddhaṁ aggaṁ dantaṁ6 samāhitaṁ,
atandito rattindivaṁ viharissāmi kānane'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vakkalitthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vakkalittheragāthā.

1 sotaṁ-[pts.]
2 opavāhemi-pa.
3 yathāvakaṁ-nā, [pts.]
4 paviṭṭhagocare-sīmu. 1, 2, pa.
5 āraddhaviriye, pahatatte niccaṁ daḷhaparakkame-[pts.]
6 aggadantaṁ-[pts.]

[bjt page 112] [\x 112/]
5. 1. 9
355. olaggessāmi te citta āṇidvāreva hatthinaṁ,
na taṁ pāpe niyojessaṁ kāmajāla sarīraja.

356. tvaṁ [pts page 040] [\q  40/]      olaggo na gacchasi dvāravivaraṁ gajo'va alabhanto,
na ca cittakali punappunaṁ pasahaṁ pāparato carissasi.

357. yathā kuñjaraṁ madantaṁ navaggahamaṅkusallaho,
balavā āvatteti akāmaṁ evaṁ āvattayissaṁ taṁ.

358. yathā varahayadamakusalo sārathi pavaro dameti ājaññaṁ,
evaṁ damayissaṁ taṁ patiṭṭhito pañcasu balesu.

359. satiyā taṁ nabandhissaṁ payatatto vodapessāmi,
viriyadhuraniggahito na niyato dūraṁ gamissase cittā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vijitaseno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vijitasenattheragāthā.

5. 1. 10
360. upārambhacitto dummedho suṇāti jinasāsanaṁ,
ārakā hoti saddhammā nabhaso paṭhavī yathā.

361. upārambhacitto dummedho suṇāti jinasāsanaṁ,
parihayati saddhammā kāḷapakkheva candimā.

362. upārambhacitto dummedho suṇāti jinasāsanaṁ,
parisusti saddhamme macchā appodake yathā.

363. upārambhacitto dummedho suṇāti jinasāsanaṁ,
na virūhati saddhamme khette bījaṁva pūtikaṁ.

364. yo ca tuṭṭhena cittena suṇāti jinasāsanaṁ,
khepetvā āsave sabbe sacchikatvā akuppataṁ,
pappuyya paramaṁ santiṁ parinibbāti anāsavo'ti. 1

itthaṁ sudaṁ āyasmā yasadatto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

yasadattattheragāthā.

1 parisibbāyissati anāsavo-pa.

[bjt page 114] [\x 114/]
5. 1. 11
365. upasampadā ca me laddhā vimutto camhi anāsavo,
so ca me bhagavā diṭṭho vihāre ca sahāvasiṁ.

366. bahudeva rattiṁ bhagavā abbho kāsetināmayi,
vihārakusalo satthā vihāraṁ pāvisī tadā.

367. santharitvāna saṅghāṭiṁ seyyaṁ kappesi gotamo,
sīho selaguhāyaṁ'va pahīnabhayabheravo.

368. tato kalyāṇavākkaraṇo sammāsambuddhasāvako,
soṇo abhāsi saddhammaṁ buddhaseṭṭhassa sammukhā.

369. pañcakkhandhe pariññāya bhāvayitvāna añjasaṁ,
pappuyya paramaṁ santiṁ parinibbissatyanāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā soṇo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

soṇakuṭikaṇṇattheragāthā.

5. 1. 12
370. yo [pts page 041] [\q  41/]      ve garūnaṁ cenaññu dhīro
vase ca tamhi janaye ca pemaṁ,
so bhattimā nāma ca hoti paṇḍito
√atvā ca dhammesu visesi assa.

371. yaṁ āpadā uppatitā uḷārā
nakkhamphayante paṭisaṅkhayantaṁ,
so thāmavā nāma ca hoti paṇḍito
√atvā ca dhammesu visesi assa.

372. yo ve samuddo'va ṭhito anejo
gambhirapañño nipuṇatthadassī,
asaṁhāriyo nāma ca hoti paṇḍito
√atvā ca dhammesu visesi assa.

[bjt page 116] [\x 116/]
373. bahussuto dhammadharo ca hoti
dhammassa hoti anudhassacārī,
so tādiso nāma ca hoti paṇḍito
√atvā ca dhammesu visesi assa.

374. atthaṁ ca yo jānāti bhāsitassa
atthaṁ ca ñatvāna tathā karoti
atthantaro nāma sa hoti paṇḍito
√atvā ca dhammesu visesi assā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kosiyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kosiyattheragāthā.

tassuddānaṁ:
rājadatto subhūto ca girimānandasūnunā
vaḍḍho ca kassapo thero gayākassapavakkalī
vijito yasadatto ca soṇo kosiyasavhayo
saṭṭhī ca pañca gāthāyo therā ca ettha dvādasā'ti.

pañcakanipāto niṭṭhito.

[bjt page 118] [\x 118/]
6. chakkanipāto.

[pts page 042  [\q  42/]     6. 1. 1]
375. disvāna pāṭihīrāni gotamassa yasassino,
na tāvāhaṁ paṇipatiṁ issāmānena vañcito.

376. mama saṅkappamaññāya codesi narasārathi,
tato me āsi saṁvego abbhuto lomahaṁsano.

377. pubbe jaṭilabhūtassa yā me siddhi1 parittikā,
tāhaṁ tadā niraṁkatvā pabbajiṁ jinasāsane.

378. pubbe yaññena santuṭṭho kāmadhātupurakkhato,
pacchā rāgaṁ ca dosaṁ ca mohaṁ cāpi samūhaniṁ.

379. pubbenivāsaṁ jānāmi dabbacakkhu visodhitaṁ,
iddhimā paracittaññū dibbasotañca pāpuṇiṁ.

380. yassa catthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ, 2
so me attho anuppatto sabbasaṁyojanakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā uruvelakassapo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

uruvelakassapattheragāthā.

6. 1. 2
381. atihitā vīhi khalagatā sālī,
na ca labhe piṇḍaṁ kathamahaṁ kassaṁ.

382. buddhamappameyyaṁ anussara3 pasanno,
pītiyā phuṭasarīro hohisi4 satatamudaggo.

383. dhammamappameyyaṁ anussara3 pasanno,
pītiyā phuṭasarīro hohisi4 satatamudaggo.

384. saṅghamappameyyaṁ anussara3 pasanno,
pītiyā phuṭasarīro hohisi4 satatamudaggo.

385. abbhokāse viharasi sītā hemantikā imā rattiyo,
mā sītena pareto vihaññittho pavisa tvaṁ vihāraṁ phusitaggaḷaṁ.

386. phusissaṁ catasso appamaññāyo
tāhi ca sukhito viharissaṁ,
nāhaṁ sītena vihaññissaṁ
aniñjito viharanto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā tekicchakāni thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

tekicchakānittheragāthā.

1 iddhi-pa.
2 agārasmā anagāriyaṁ-[pts.]
3 anussaraṁ-sīmu. 1, 2.
4 hosi-sīmu. 1, 2, [pts.]

[bjt page 120] [\x 120/]
6. 1. 3
387. yassa [pts page 043] [\q  43/]      sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
parihāyati saddhammā maccho appodake yathā.

388. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
na virūhati saddhamme khette bījaṁva pūtikaṁ.

389. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
arako hoti nibbānā, dhammarājassa sāsane.

390. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
na vihāyati saddhammā maccho bavhodake yathā.

391. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
so virūhati saddhamme khette bījaṁva bhaddakaṁ.

392. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
santike hoti nibbānaṁ dhammarājassa sāsane'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahānāgo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahānāgattheragāthā.

6. 1. 4
393. kullo sīvathikaṁ gantvā addasa itthimujjhataṁ,
apaviddhaṁ susānasmiṁ khajjantiṁ kimihī phuṭaṁ.

394. āturaṁ asuciṁ pūtiṁ passa kulla samussayaṁ,
uggharantaṁ paggharantaṁ bālānaṁ abhinanditaṁ.

395. dhammādāsaṁ gahetvāna ñāṇadassanapattiyā,
paccavekkhiṁ imaṁ kāyaṁ tucchaṁ santarabāhiraṁ.

396. yathā idaṁ tathā etaṁ, yathā etaṁ tathā idaṁ,
yathā adho tathā uddhaṁ yathi uddhaṁ tathā adho.

397. yathā divā tathā rattiṁ yathā rattiṁ tathā divā,
yathā pure tathā pacchā yathā pacchā tathā pure.

398. pañcaṅgikena turiyena na ratī hoti tādisī,
yathā ekaggacittassa sammā dhammaṁ vipassato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kullo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kullattheragāthā.

[bjt page 122] [\x 122/]
6. 1. 5
399. manujassa pamattacārino taṇhā vaḍḍhati māluvā viya,
so palavati hurā huraṁ phalamicchaṁ va vanasmiṁ vānaro.

400. yaṁ esā sahate1 jammi taṇhā loke visattikā,
sokā tassa pavaḍḍhati abhivaṭṭhaṁ va bīraṇaṁ.

401. yo cetaṁ2 sahate jammiṁ taṇhaṁ loke duraccayaṁ,
sokā tamhā papatanti udabinduva pokkharā.

402. taṁ [pts page 044] [\q  44/]      vo vadāmi bhaddaṁ vo yāvantettha samāgatā,
taṇhāya mūlaṁ khaṇatha usīrattheva bīraṇaṁ,
mā vo naḷaṁ va soto va māro bhañji punappunaṁ.

403. karotha buddhavacakaṁ khaṇo vo3 mā upaccagā,
khaṇatītā hi socanti nirayamhi samappitā.

404. pamādo rajo sabbadā4 pamādānupatito rajo,
appamādena vijjāya abbahe sallamattano'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā māluṅkyaputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

māluṅkyaputtattheragāthā.

6. 1. 6
405. paṇṇavīsati vassāni yato pabbajito ahaṁ,
accharāsaṅghātamattampi cetosantimanajjhagaṁ.

406. aladdhā cittassekaggaṁ kāmarāgena addito, 5
bāhā paggayha kandanto vihārā upanikkhamiṁ.

407. satthaṁ vā āharissāmi ko attho jīvitena me,
kathaṁ hi sikkhaṁ paccakkhaṁ kālaṁ kubbetha mādiso.

408. tadāhaṁ khuramādāya mañcakamhi upāvisiṁ,
parinīto khuro āsi dhamaniṁ chettumattano.

409. tato me manasikāro yoniso udapajjatha,
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha.

410. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sappadāso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sappadāsattheragāthā.

1 sahatī-[pts.]
2 yo vetaṁ-pa.
3 ve-[pts.]
4 pamādo rajo-pa, [pts.]
5 aṭṭito-sīmu. 1, 2.

[bjt page 124] [\x 124/]
6. 1. 7
411. uṭṭhehi1 nisīdi kātiyāna
mā niddābahulo ahu jāgarassu,
mā taṁ alasaṁ pamattabandhu
kūṭeneva jinātumaccurājā.

412. sayathāpi2 mahāsamuddavego
evaṁ jātijarātivattate taṁ,
so karohi sudīpamattanā tvaṁ
na hi tāṇaṁ tava vijjateva aññaṁ.

413. satthā hi vijesi maggametaṁ
saṅgā jātijarābhayā atītaṁ, 3
pubbāpararattamappamatto
anuyuñjassu daḷhaṁ karohi yogaṁ.

414. purimāni pamuñca bandhanāni
saṅghāṭi khuramuṇḍabhikkhabhojī,
mā khiḍḍāratiñca niddaṁ4
anuyuñjittha jhāya kātiyāna. 5

415. jhāyāhi [pts page 045] [\q  45/]      jināhi kātiyāna
yogakkhemapathesu kovidosi,
pappuyya anuttaraṁ visuddhaṁ
parinibbāhisi vārināva joti.

416. pajjotikaro parittaraṁso
vātena vinamyate latāva,
evampi tuvaṁ anādiyāno
māraṁ indasagotta niddhunāhi,
so vedayitāsu vītarāso
kālaṁ kaṅkha idheva sītibhūto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kātiyāno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kātiyānattheragāthā.

6. 1. 8
417. sudesito cakkhumatā buddhenādiccabandhunā,
sabbasaṁyojanātīto sabbavaṭṭavināsano.

418. niyyāniko uttaraṇo taṇhāmūlavisosano,
visamūlaṁ āghātanaṁ chetvā pāpeti nibbutiṁ.

419. aññaṇamūlabhedāya kammayantavighāṭano,
viññāṇānaṁ parillahe ñāṇavajīranipātino.

1 uṭṭhāhi-[pts.]
2 seyyathāpi-machasaṁ.
3 atītā-sīmu. 1, 2.
4 mā khiṅkhāratiṁ ca mā niddaṁ-machasaṁ, [pts.]
5 anuyuñjittha kātiyāna-pa. anuyuñjittha kkhiyāya kātiyāna-[pts.]

[bjt page 126] [\x 126/]
420. vedanānaṁ viññapano1 upādānappamocano,
bhavaṁ aṅgārakāsuṁ va ñāṇena anupassako

421. mahāraso sugambhīro jarāmaccunivāraṇo,
ariyo aṭṭhaṅgiko maggo dukkhūpasamano sivo.

422. kammaṁ kammanti ñatvāna vipākaṁ ca vipākato,
paṭiccuppannadhammānaṁ yathā vā lokadassano
mahākhemaṅgamo santo pariyosānabhaddako'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā migajālo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

migajālattheragāthā.

6. 1. 9
423. jātimadena mattohaṁ bhogaissariyena ca,
saṇaṭhānavaṇṇarūpena madamatto acārihaṁ.

424. nāttano samakaṁ kañci atirekaṁ ca maññisaṁ,
atimānahato bālo patthaddho ussitaddhajo.

425. mātaraṁ pitarañcāpi aññepi garusammate,
na kañci abhivādesiṁ mānatthaddho anādaro.

426. disvā vināyakaṁ aggaṁ sārathīnaṁ varuttamaṁ,
napantamiva ādiccaṁ bhikkhusaṅghapurakkhataṁ.

427. mānaṁ madaṁ ca chaḍḍetvā vippasannena cetasā,
siranā abhivādesiṁ sabbasattānamuttamaṁ.

428. atimāno [pts page 046] [\q  46/]      ca omāno pahīnā susamūhatā,
asumimāno samucchinno sabbe mānavidhā hatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā jento thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

jentattheragāthā.

6. 1. 10
429. yadā navo pabbajitā jātiyā sattavassiko,
iddhiyā abhibhotvāna pannagindaṁ mahiddhikaṁ.

430. upajjhāyassa udakaṁ anotattā mahāsarā,
āharāmi tato disvā maṁ satthā etadabravī.

431. sāriputta imaṁ passa āgacchantaṁ kumārakaṁ,
udakumbhakamādāya ajjhattaṁ susamāhitaṁ.

1 viññapano-[pts.]

[bjt page 128] [\x 128/]
432. pāsādikena vattena kalyāṇairiyāpatho,
sāmaṇeronuruddhassa iddhiyā ca visārado.

433. ājānīyena ājañño sādhunā sādhukārito,
vinīto anuruddhena katakiccena sikkhito.

434. so patvā paramaṁ santiṁ sacchikatvā akuppataṁ,
sāmaṇero sa sumano mā maṁ jaññāti icchatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sumano thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sumanattheragāthā.

6. 1. 11
435. vātarogābhinīto tvaṁ viharaṁ kānane vane,
paviddhagocare lūkhe kathaṁ bhikkhu karissasi.

436. pītimukhena vipulena pharitvāna samussayaṁ,
lūkhampi abhisambhonto viharissāmi kānane.

437. bhāvento sattabejjhaṅge indriyāni balāni ca,
jhānasokhummasampanno viharissaṁ anāsavo.

438. vippamuttaṁ kilesehi suddhacittaṁ anāvilaṁ,
abhiṇhaṁ paccavekkhanto viharissaṁ anāsavo.

439. ajjhattaṁ ca bahiddhā ca ye me vijjiṁsu āsavā,
sabbe asesā ucchinnā na ca uppajjare puna.

440. pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā,
dukkhakkhayo anuppatto natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā nhātakamunitthero gāthāyo abhāsitthā'ti.

nhātakamunittheragāthā.
6. 1. 12
441. akkodhassa kuto kodho dantassa savajīvino,
sammadaññā vimuttassa upasantassa tādino,

442. tasseva [pts page 047] [\q  47/]      tena pāpiyo yo kuddhaṁ paṭikujjhati,
kuddhaṁ appaṭikujjhanto saṅgāmaṁ jeti dujjayaṁ.

443. ubhinnamatthaṁ carati attano ca parassa caṁ
paraṁ saṅkupitaṁ ñatvā yo sato upasammati.

444. ubhikkaṁ tikicchantaṁ taṁ attano ca parassa ca,
janā maññanti bāloti ye dhammassa akovidā.

[bjt page 130] [\x 130/]
445. uppajje te1 sace kodho āvajja kakacūpamaṁ,
uppajjaje ce rase taṇhā puttamaṁsūpamaṁ sara.

446. sace dhāvati cittaṁ te kāmesu ca bhavesu ca,
khippaṁ niggaṇha satiyā kiṭṭhādaṁ viya duppasu'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā brahmadatto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

brahmadattattheragāthā.

6. 1. 13
447. channamativassati vivaṭaṁ nātivassati,
tasmā channaṁ vivaretha evaṁ taṁ nātivassati.

448. maccunābbhāhato loko jarāya parivārito,
taṇhāsallena otiṇṇo icchādhūpāyito2 sadā.

449. maccunābbhāhato loko parikkhitto jarāya ca,
haññati niccamattāṇo3 pattadaṇḍo'va takkaro.

450. āgacchantaggikhandhā'va maccu vyādhi jarā tayo,
paccuggantuṁ balaṁ natthi javo natthi palāyituṁ.

451. amoghaṁ divasaṁ kayirā appena bahukena vā,
yaṁ ya vijahate4 rattiṁ tadūnaṁ tassa jīvitaṁ.

452. carato tiṭṭhato vā pi āsīnasayanassa vā,
upeti carimā ratti na te kālo pamajjitu'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sirimando thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sirimandattheragāthā.

1 uppajjate-sīmu. 1, 2.
2 icchādhūmāyito-sīmu. 1, 2.
3 niccamattāno-sīmu. 1, 2.
4 virahato-sīmu. 1, 2. viharate-pa.

[bjt page 132] [\x 132/]
6. 1. 14
453. dipādakoyaṁ asuci duggandho parihīrati,
nānākuṇapaparipūro vissavanto tato tato.

454. migaṁ nilīnaṁ kūṭena baḷiseneva ambujaṁ,
vānaraṁ viya lepena bādhayanti puthujjanaṁ.

455. rūpā saddā rasā gandhā phoṭṭhabbā ca maneramā,
pañcakāmaguṇā ete itthi rūpasmiṁ dissare.

456. ye [pts page 048] [\q  48/]      etā upasevanti rattacittā puthujjanā,
vaḍḍhenti kaṭasiṁ ghoraṁ anacinanti punabbhavaṁ.

457. yo cetā1 parivajjeti sappasseva padā siro,
so'maṁ misattikaṁ loke sato samativattati.

458. kāmesvādīnavaṁ disvā nekkhammaṁ daṭṭhu khemato,
nissaṭo sabbakāmehi patto me āsavakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sabbakāmī thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sabbakāmittheragāthā.

tassuddānaṁ:
uruvelakassapo ca thero tekicchakāri ca
mahānāgo ca kullo ca māluṅkyo2 sappadāsako,
katiyāno migajālo jento sumanasavhayo,
nanahātamuni brahmadatto sirimando3 sabbakāmī ca4
gāthāyo caturāsīti therā cettha catuddasā'ti.

chakkanipāto niṭṭhito.

1 yo vetā-pa, [pts.] yo cetaṁ-sīmu. 1, 2.
2 māluto-sīmu. 1.
3 sirimaṇḍo-sīmu. 1.
4 sabbakāmīko-[pts.]

[bjt page 134] [\x 134/]
7. sattakanipāto.
7. 1. 1
459. alaṅkatā [pts page 049] [\q  49/]      suvasanā mālabhārī1 vibhūsitā,
alattakakatāpādā pādukāruyha vesikā.

460. pādukā oruhitvāna purato pañjalīkatā,
sā maṁ saṇhena mudunā mihitapubbaṁ abhāsatha.

461. yuvāsi tvaṁ pabbajito tiṭṭhāhi mama sāsane,
bhuñja mānusake kāme ahaṁ vittaṁ dadāmi te.

462. saccaṁ te paṭijānāmi aggiṁ vā te harāmahaṁ,
yadā jiṇṇā bhavissāma ubho daṇḍaparāyanā,
ubho pi pabbajissama ubhayattha kaṭaggaho.

463. taṁ ca disvāna yācantiṁ vesikaṁ pañjalīkataṁ,
alaṅkataṁ suvasanaṁ maccupāsaṁ va oḍḍitaṁ.

464. tato me manasīkārā yoniso udapajjatha,
ādīnavo pāturahu nibbidā samatiṭṭhatha.

465. tato cittaṁ vimucci me passa dhammasudhammataṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sundarasamuddo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sundarasamuddattheragāthā.

7. 1. 2
466. pare ambāṭakārāme vanasaṇḍamhi bhaddiyo,
samūlaṁ taṇhamabbuyha tattha bhaddo jhayāyati. 2

467. ramanteke mutiṅgehi3 vīṇāhi paṇavehi ca,
ahaṁ ca rukkhamūlasmiṁ rato buddhassa sāsane.

468. buddho ce4 me varaṁ dajjā so ca labbhetha me varo,
gaṇhehaṁ sabbalokassa niccaṁ kāyagataṁ satiṁ.

469. ye maṁ rūpena pāmiṁsu ye ca ghesena anvagū,
chandarāgavasūpetā na maṁ jānanti te janā.

1 mālābhārī-sīmu. māladhārī-machasaṁ, [pts.]
2 bhaddodhijhāyāyati-sīmu. 1. bhaddodhijhāyāti-sīmu. 2.
3 mudiṅgehi-sīmu. 1, 2.
4 ca-sīmu. 1, 2, pa, [pts.]

[bjt page 136] [\x 136/]
470. ajjhattaṁ ca na jānāti bahiddhā ca na passati,
samantāvaraṇo bālo sa ve ghesena vuyhati.

471. ajjhattaṁ ca na jānāti bahiddhā ca vipassati,
bahiddhā phaladassāvī so'pi ghosena vuyhati.

470. ajjhattaṁ ca pajānāti bahiddhā ca vipassati,
anāvaraṇadassāvī na so ghosena vuyhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā lakuṇṭakabhaddiyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

lakuṇṭakabhaddiyattheragāthā.

7. 1. 3
473. ekaputto [pts page 050] [\q  50/]      ahaṁ āsiṁ piyo mātu piyo pitu,
bahūhi vatacariyāhi laddho āyācanāhi ca.

474. te ca maṁ anukampāya atthakāmā hitesino,
ubho pitā ca mātā ca buddhassa upanāmayuṁ,

475. kicchā laddho ayaṁ putto sukhumālo sukhedhito,
imaṁ dadāma te nātha jinassa paricārakaṁ. 1

476. satthā ca maṁ paṭiggayha ānandaṁ etadabravi,
pabbājehi imaṁ khippaṁ hessatyājāniyo ayaṁ.

477. pabbājetvāna maṁ satthā vihāraṁ pāvisī jino,
anoggatasmiṁ suriyasmiṁ tato cittaṁ vimucci me.

478. tato satthā niraṁkatvā paṭisannānavuṭṭhato,
ehi bhaddā'ti maṁ āha sā me āsūpasampadā.

479. jātiyā sattavassena laddhā me upasampadā,
tisso vijjā anuppattā aho dhammasudhammatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhaddo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhaddattheragāthā.

1 paricārikaṁ-sīmu. 1, 2.

[bjt page 138] [\x 138/]
7. 1. 4
480. disvā pāsādachāyāyaṁ caṅkamantaṁ naruttamaṁ,
tattha naṁ upasaṅkamma vandisaṁ purisuttamaṁ.

481. ekaṁ saṁ cīvaraṁ katvā saṁharitvāna pāṇayo, 1
anucaṅkamissaṁ virajaṁ sabbasattānamuttamaṁ.

482. tato pañhe apucchi maṁ pañhānaṁ kovido vidū,
acchambhī ca abhīto ca vyākāsiṁ satthuno ahaṁ.

483. vissajjitesu pañhesu anumodi tathāgato,
bhikkhusaṅghaṁ viloketvā imamatthaṁ abhāsatha.

484. lābhā aṅgānamagadhānaṁ yesāyaṁ paribhuñjati,
cīvaraṁ piṇḍapātaṁ ca paccayaṁ sayanāsanaṁ,
paccuṭṭhānaṁ ca sāmīciṁ tesaṁ lābhāti cābravi. 2

485. ajjatagge maṁ sopāka assanāyupasaṅkama, 3
esā ceva te sopāka bhavatu upasampadā.

486. jātiyā sattavassohaṁ laddhāna upasampadaṁ,
dhāremi antimaṁ dehaṁ aho dhammasudhammatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sopāko thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sopākattheragāthā.

7. 1. 5
487. sare hatthehi bhañjitvā katvāna kuṭimacchisaṁ,
tena me sarabhaṅgoti nāmaṁ sammutiyā ahu.

488. na [pts page 051] [\q  51/]      mayhaṁ kappate ajja sare hatthehi bhañjituṁ,
sikkhāpadā no paññattā gotamena yasassinā.

489. sakalaṁ samattaṁ rogaṁ sarabhaṅgo nāddasaṁ4 pubbe,
so'yaṁ rogo diṭṭho vacanakarenātidevassa.

490. yeneva maggena gato vipassī
yeneva maggena sikhī ca nessabhū,
kakusandhakoṇāgamanā ca kassapo
tenañjasena agamāsi gotamo.

1 paṇiyo-[pts.]
2 cabravi-sīmu. 1, 2.
3 dassanāyūpasaṅkama-sīmu. 1, 2. dassanāyopasaṅkama-[pts.]
4 nāddassaṁ-sīmu. 1.

[bjt page 140] [\x 140/]
491. vītataṇhā anādānā satta buddhā khayogadhā,
yehayaṁ1 denito dhammo dhammabhūtehi tādihi.

492. cattāri ariyasaccāni anukampāya pāṇinaṁ,
dukkhaṁ samudayo maggo nirodho dukkhasaṅkhayo.

493. yasmiṁ nivattate dukkhaṁ saṁsārasmiṁ anantakaṁ,
bhedā imassa kāyassa jīvitassa ca saṅkhayā,
añño punabbhavo natthi suvimuttomhi sabbadhī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sarabhaṅgo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sarabhaṅgattheragāthā.

tassuddānaṁ:
sundarasamuddo thero thero lakuṇṭabhaddiyo,
bhaddo thero ca sopāko sarabhaṅgo mahāisi,
sattake pañcakā therā gāthāyo pañcatiṁsatī'ti.

sattakanipāto niṭṭhito.

[bjt page 142] [\x 142/]
8. aṭṭhakanipāto.
8. 1. 1
494. kammaṁ [pts page 052] [\q  52/]      bahukaṁ na kāraye
parivajjeyya janaṁ na uyyame,
so ussukko rasānugiddho
atthaṁ riñcati yo sukhādhivāho.

495. paṅko'ti hi naṁ avedayuṁ1
yāyaṁ vandanapūjanā kulesu,
sukhumaṁ sallaṁ durubbahaṁ
sakkāro kāpurisena dujjaho.

496. na parassupidhāya nammaṁ maccassa pāsakaṁ,
mattanā taṁ na seneyya kammabandhūhi mātiyā.

497. na pare vacanā coro na pare vacanā muni,
attā ca naṁ2 yathā vetti3 devā'pi naṁ tathā viduṁ. 4

498. pare ca na vijānanti mayamettha yamāmase,
ye ca tattha vijānanti tato sammanti medhagā.

499. jīvate vā'pi sappacco api vittaparikkhayo, 5
paññāya ca alābhena vittavā'pi na jīvati.

500. sabbaṁ suṇati sotena sabbaṁ passati cakkhunā,
na ca diṭṭhaṁ sutaṁ dhīro sabbaṁ ujjhatumarahati.

501. cakkhumāssa6 yathā andho sotavā badhiro yathā,
paññavāssa yathā mūgo balavā dubbaloriva,
atha tthe samuppanne sayetha matasāyika'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahākaccāyano thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahākaccāyanattheragāthā.

1 pavedayuṁ-sīmu. 1, 2.
2 attānaṁca-pa, [pts.]
3 yathāveti-[pts.]
4 vidū-[pts.]
5 cittaparikkhayo-sīmu. 1. cittaparikkhayā-sīmu. 2, [pts.]
6 cakkhumassa-sīmu. 1, 2, pa, [pts.]

[bjt page 144] [\x 144/]
8. 1. 2
502. akkodhanonupanāhī amāyo rittapesuno,
save tādisako bhikkhu evaṁ pecca na socati.

503. akkodhanonupanāhī amāyo rittapesuno,
gaattadvāro sadā bhikkhu evaṁ pecca na socati.

504. akkodhanonupanāhī amāyo rittapesuno,
kalyāṇasīlo so1 bhikkhu evaṁ pecca na socati.

505. akkodhanonupanāhī amāyo rittapesuno,
kalyāṇamitto so1 bhikkhu evaṁ pecca na socati.

506. akkodhanonupanāhī amāyo rittapesuno,
kalyāṇapañño [pts page 053] [\q  53/]      so bhikkhu evaṁ pecca na socati.

507. passa saddhā tathāgate acalā suppatiṭṭhitā
sīlaṁ ca yassa kalyāṇaṁ ariyakantaṁ pasaṁsitaṁ.

508. saṅghe pasādo yassatthi uju bhūtaṁ ca dassanaṁ,
adaḷiddoti taṁ āhu amoghaṁ tassa jīvitaṁ.

509. tasmā saddhaṁ ca sīlaṁ ca pasādaṁ dhammadassanaṁ,
anuyuñjetha medhāvī saraṁ buddhānasāsana'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sirimitto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sirimittattheragāthā.

1 yo-[pts.]

[bjt page 146] [\x 146/]
8. 1. 3
510. yadā paṭhamamaddakkhiṁ satthāramakutobhayaṁ,
tato me ahu saṁvego passitvā purisuttamaṁ.

511. siriṁ hatthehi pādehi yo paṇāmeyya āgataṁ,
etādisaṁ so satthāraṁ ārādhetvā virādhaye.

512. tadāhaṁ1 puttadāraṁ ca dhanadhaññaṁ va chaḍḍayiṁ,
kesamassūni chedetvā2 pabbajiṁ anagāriyaṁ,

513. sikkhāsājīvasampanno indriyesu susaṁvuto.
namassamāno sambuddhaṁ vihāsiṁ aparājito.

514. tato me paṇidhī āsi cetaso abhipatthito,
na nisīde muhuttampi taṇhāsalle anūhate.

515. tassa mevaṁ viharato passa viriyaparakkamaṁ, 3
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

516. pubbenivāsaṁ jānāmi dibbacakkhuṁ4 visodhitaṁ,
arahā dakkhiṇeyyomhi vippamutto nirūpadhi.

517. tato ratyā vivasane suriyassuggamanaṁ pati,
sabbaṁ taṇhaṁ nisonetvā pallaṅkena upāvisi'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahāpanthako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahāpanthakattheragāthā.

tassuddānaṁ:
mahākaccāyano thero surimitto mahāpanthako,
ete aṭṭhanipātamhi gāthāyo catuvīsatī'ti.

aṭṭhakanipāto niṭṭhito.

1 yadāhaṁ-machasaṁ.
2 kesamassuṁ nichedetvā-sīmu. 1.
3 vīriyaparakkamaṁ-machasaṁ.
4 dibbacakkhu-machasaṁ.

[bjt page 148] [\x 148/]
9. navakanipāto.

[pts page 054  [\q  54/]     9. 1. 1]
518. yadā dukkhaṁ jarāmaraṇanti paṇḍito
aviddasū vattha sitā puthujjanā,
dukkhaṁ pariññāya satova jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

519. yadā dukkhakha ssāvahaniṁ vīsattikaṁ
papañcasaṅghāṭa dukhādhivāhiniṁ, 1
taṇhaṁ pahatvāna2 satova jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

520. yadā sivaṁ dve caturaṅgagāminaṁ
magguttamaṁ sabbakilesasodhanaṁ,
paññāya passitva satova jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

521. yadā asokaṁ virajaṁ asaṅkhataṁ
santaṁ padaṁ sabbakilesasodhanaṁ,
bhāveti saññojanabandhanacchidaṁ
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

522. yadā nabhe gajjati meghadundubhi
dhārākulā vihagapathe3 samantato,
bhikkhū ca pabbhāragato'va jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

523. yadā nadīnaṁ kusumākulānaṁ
vicittavāneyyavaṭaṁsakānaṁ,
tīre nisinno samaṇo'va jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

524. yadā nisīthe rahikamhi kānane
deve gaḷantamhi nadanti dāṭhino,
bhikkhū ca pabbhāragato'va jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

1 dukkhādhivāhiniṁ-pa. dukkhādhivāhaniṁ-[pts.]
2 pahantvāna-sīmu. 1, 2.
3 vihaṅgapathe-syā, [pts.]

[bjt page 150] [\x 150/]
525. yadā vitakke uparundhiyattano
nagantare nagavivaraṁ samassito,
vītaddaro vigatakhilo'va1 jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindati.

526. yadā [pts page 055] [\q  55/]      sukhī valakhilasokanāsano
niraggaḷo nibbanathe visallo,
sabbāsave byantikato'va jhāyati
tato ratiṁ paramataraṁ na vindatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhūto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhūtattheragāthā.

tassuddānaṁ:
bhūto tathaddaso thero eko khaggavisāṇavā,
navakamhi nipātamhi gāthāyo'pi imā navā'ti.

navakanipāto niṭṭhito.

1 vigatakhīlova-sīmu. 2, vītakhīlova-sīmu. 1.

[bjt page 152] [\x 152/]
10. dasakanipāto.

[pts page 056  [\q  56/]     10. 1. 1]
527. aṅgārino dāni dumā bhadante
phalesino chadanaṁ vippahāya,
te accimanto'va pabhāsayanti
samayo mahāvīra bhagīrathānaṁ. 1

528. dumāni phullāni manoramāni
samantato sabbadisā pavanti, 2
pattaṁ pahāya phalamāsasānā
kālo ito pakkamanāya vīra.

529. nevātisītaṁ na panātiuṇhaṁ
sukhā utu addhaniyā bhadante,
passantu taṁ sākiyā koḷiyā ca
pacchāmukhaṁ rohiṇiṁ tārayantaṁ. 3

530. āsāya kasate4 khettaṁ bījaṁ āsāya vappati, 5
asāya vāṇijā yanti samuddaṁ dhanahārakā,
yāya āsāya tiṭṭhāmi sā me āsā samijjhatu.

531. punappunaṁ ceva vapanti bījaṁ
punappunaṁ vassati devarājā,
punappunaṁ khettaṁ kasanti kassakā
punappunaṁ dhaññamupeti raṭṭhaṁ.

532. punappunaṁ yācanakā caranti
punappunaṁ dānapati dadanti,
punappunaṁ dānapatī daditvā
punappunaṁ saggamupentiṭhānaṁ.

533. vīro [pts page 057] [\q  57/]      have sattayugaṁ puneti
yasumiṁ kule jāyati bhūripañño,
maññāmahaṁ sakkati devādavo
tayā hi5 jāto6 muni saccanāmo.

534. suddhedano nāma pitā mahosino
buddhassa mātā pana māyanāmā,
yābodhisattaṁ parihariya kucchinā
kāyassa bhedā tidivamhi modati.

535. sā gotamī kālakatā ito cutā
dibbehi kāmehi samaṅgibhūtā,
sāmodati kāmaguṇehi pañcahi
parivāritā devagakhehi tehi.

536. buddhassa puttomhi asayhasāhino
aṅgīrasassappaṭimassa tādino,
pitupitā mayhaṁ tuvaṁsi sakka
dhammena me gotama ayyakosī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā kāphadāyī thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kāphadāyīttheragāthā.

1 bhāgīrasānaṁ-sīmu. 1, 2, pa. bhagīrasānaṁ-pu, [pts.]
2 sababadisā savanti-sīmu. 1. sababadisaṁ savanti-sīmu. 2.
3 rohiniyaṁ tarantaṁ-[pts.]
4 kassate-[pts.]
5 vuppati-[pts. 6] tayābhijāto-sīmu. 1, 2, pa.

[bjt page 154] [\x 154/]
10. 1. 2
537. purato pacchato vā pi aparo ce na vijjati,
atīva phāsu bhavati rakassa vasato vane.

538. handa eko gamissāmi araññaṁ buddhavaṇṇitaṁ,
phāsu1 ekaviharissa pahitattassa bhikkhuno.

539. yogī pītikaraṁ rammaṁ mattakuñjarasevitaṁ,
eko atthavasī khippaṁ pavisissāmi kānanaṁ.

540. supupphite sītavane sītale girikandare,
gattāni parisiñcitvā caṅkamissāmi ekako.

541. ekākiyo adutiyo ramaṇīye mahāvane,
kadāhaṁ viharissāmi katakicco anāsavo.

542. evaṁ me kattukāmassa adhippāyo samijjhatu,
sādhayissāmahaṁ2 yeva nāñño aññassa kārako.

543. esabandhāmi sannāhaṁ pavisissāmi kānanaṁ,
na tato nikkhamissāmi appatto āsavakkhayaṁ.

544. mālute upavāyante sīte surabhigandhike, 3
avijjaṁ dāḷayissāmi nisinno nagamuddhani.

545. vane kusumasañjanne pabbhāre nūna sītale,
vimuttisukhena sukhito ramissāmi giribbaje.

546. sohaṁ [pts page 058] [\q  58/]      paripuṇṇasaṁkappo cando paṇṇaraso yathā,
sabbāsava parikkhīṇo natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ekavihāriyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

ekavihāriyattheragāthā.

10. 1. 3
547. anāgataṁ yo paṭigacca passati
hitaṁ ca atthaṁ ahitaṁ ca taṁ dvayaṁ,
viddesino tassa hitesino vā
randhaṁ na passanti samekkhamānā.

548. ānāpānasatī yassa paripuṇṇā subhāvitā,
anupubbaṁ paricitā yathā buddhena desitā,
somaṁ lokaṁ pabhāseti abbhā muttova candimā.

549. odātaṁ vata me cittaṁ appamāṇaṁ subhāvitaṁ,
nibbiddhaṁ paggahītaṁ ca sabbā obhāsate disā.

1 phāsuṁ-pa, [pts.]
2 sādhayissāmyahaṁ-sīmu. 1, 2.
3 surabhigandhake-[pts.]

[bjt page 156] [\x 156/]
550. jīvite vā pī sappañño api vittaparikkhayo, 1
paññāya ca alābhena vittavā pi na jīvati.

551. paññā sutavinicchinī paññākittisilokavaḍḍhanī,
paññā sahito naro idha api dukkhesu sukhāni vindati.

552. nāyaṁ ajjatano dhammo na cchero na pi abbhuto,
yattha jāyetha mīyetha tattha kiṁ viya abbhutaṁ.

553. anantaraṁ hi jātassa jīvitā2 maraṇaṁ dhuvaṁ,
jātā jātā marantīdha evaṁ dhammā hi pāṇino.

554. na hetadatthaya matassa hoti
yaṁ jīvitatthaṁ paraporisānaṁ,
matamhi ruṇṇaṁ na yaso na lokyaṁ
na vaṇṇitaṁ samaṇabrāhmaṇehi.

555. cakkhuṁ sarīraṁ upahanti ruṇṇaṁ3
nihīyati vaṇṇabalaṁ matī ca,
ānandino tassa disā bhavanti
hitesino nāssa sukhī bhavanti.

556. tasmā hi iccheyya kule vasante4
medhāvino ceva bahussute ca,
yesaṁ [pts page 059] [\q  59/]      hi paññāvibhafavana kiccaṁ
taranti nāvāya nadiṁ va puṇṇa'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahākappiko thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahākappinattheragāthā.

10. 1. 4
557. dandhā mayhaṁ gati āsi paribhūto pure ahaṁ,
bhātā ca maṁ paṇāmesi gaccha dāni tuvaṁ gharaṁ.

558. sohaṁ paṇāmito bhātā5 saṅghārāmassa koṭṭhake,
dummano tattha aṭṭhāsiṁ sāsanasmiṁ apekhavā. 6

559. bhagavā tattha āgañchi sīsaṁ mayhaṁ parāmasi,
bāhāya maṁ gahetvāna saṅghārāmaṁ pavesayī.

560. anukampāya me satthā pādāsi pādapuñjaniṁ
etaṁ suddhaṁ adhiṭṭhehi ekamantaṁ svadhiṭṭhitaṁ.

561. tassāhaṁ vacanaṁ sutvā vihāsiṁ sāsane rato,
samādhiṁ paṭipādesiṁ uttamatthassa pattiyā.

562. pubbenivāsaṁ jānāmi dibbacakkhu7 visodhitaṁ,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

1 vittaparikkhayā-sīmu. 1, 2.
2 jīvitaṁ-sīmu. 1, 2.
3 teta-machasaṁ.
4 vasanto-sīmu. 1, 2.
5 santo-sīmu. 1, 2, [pts.]
6 apekkhavā-sīmu. 1, 2, [pts.]
7 dibbacakkhuṁ-[pts.]

[bjt page 158] [\x 158/]
563. sahassakkhattumattānaṁ nimminitvāna panthako,
nisīdambavane ramme yāva kālappavedanā. 1

564. tato me satthā pāhesi dūtaṁ kālappavedakaṁ,
paveditamhi kālamhi vehāsādupasaṅkamiṁ. 2

565. vanditvā satthuno pāde ekamantaṁ nisīdahaṁ,
nisinnaṁ maṁ viditvāna atha satthā paṭiggahī.

566. āyāgo sabbalokassa āhutīnaṁ paṭiggaho,
puññakkhettaṁ manussānaṁ paṭigaṇhittha dakkhiṇa'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā cūḷapanthako thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

cūḷapanthakattheragāthā.
10. 1. 5
567. nānākuṇapasampuṇṇo mahāukkārasambhavo,
candanikaṁ va paripakkaṁ mahāgaṇḍo mahāvaṇo.

568. pubbaruhirasampuṇṇo gūthakūpena gāḷahito, 3
āpo paggharaṇo4 kāyo sadā sandati pūtikaṁ.

569. saṭṭhikaṇḍarasambandho [pts page 069] [\q  69/]      maṁsalepanalepito,
cammakañcukasannaddho pūtikāyo niratthako.

570. aṭṭhasaṅghāṭaghaṭito nahāru5 suttanibandhano,
nekesaṁ saṅgatibhāvā kappeti iriyāpathaṁ.

571. dhuvappayāto maraṇassa6 maccurājassa santike,
idheva chaḍḍayitvāna yena kāmaṅgamo naro.

572. avijjā7 nivuto kāyo catuganthena gatthito,
oghasaṁsīdano kāyo anusayajālamotthato.

573. pañcanīvaraṇe yutto vitakkena samappito,
taṇhāmūlenānugato mohacchadanachādito.

574. evāyaṁ vattate kāyo kammayantena yantito,
sampatti ca vipattyantā ninābhāvo vipajjati.

575. yemaṁ kāyaṁ mamāyanti andhabālā puthujjanā,
vaḍḍhenti kaṭasiṁ gheraṁ ādiyanti punabbhavaṁ.

576. ye'maṁ kāyaṁ vivajjenti gūthalittaṁ'va pannagaṁ,
bhavamūlaṁ vamitvāna parinibbantyanāsavā. 8

itthaṁ sudaṁ āyasmā kappo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

kappattheragāthā.

1 kālappavedanaṁ-[pts.]
2 vehāsānupasaṅkamiṁ-[pts.]
3 gathakūpenigāḷhiko-syā, [pts. ']guthakūpenibāhito' tipipāḷi-syā, [pts.]
4 paggharaṇī-[pts.]
5 nhāru-[pts.]
6 maraṇāya-sīmu. 1, 2.
7 avijjāya-machasaṁ, pa, [pts.]
8 parinibbissantyanāsavā-[pts.] parinibbāyissantyanāsavā-pa.

[bjt page 160] [\x 160/]
10. 1. 6
577. vivittaṁ appanigghosaṁ vāḷamiganisevitaṁ,
seve senāsanaṁ bhakkhu paṭisallānakāraṇā.

578. saṅkārapuñjā āhatvā susānā rathiyāhi ca,
tato saṅghāṭikaṁ katvā lūkhaṁ dhāreyya cīvaraṁ.

579. nīcaṁ manaṁ karitvāna sapadānaṁ kulākulaṁ,
piṇḍikāya care bhikkhu guttadvāro susaṁvuto.

580. lūkhena'pi ca santusse nāññaṁ patthe rasaṁ bahuṁ,
rasesu anugiddhassa jhāne naramatī mano.

582. yathā jaḷo'va mūgo'va attānaṁ dassaye tathā,
nātivelaṁ pabhāseyya saṅghavajjhamhi paṇḍito.

583. na so upavade kañci upaghātaṁ vivajjaye,
saṁvuto pātimokkhasmiṁ mattaññū cassa bhojane.

584. paggahītanimittassa1 cittassuppādakovido,
samathaṁ anuyuñjeyya kālana ca vipassanaṁ.

585. viriyasātaccasampanno [pts page 061] [\q  61/]      yuttayogo sadā siyā,
na ca appatvā dukkhantaṁ2 vissāsaṁ eyya paṇḍito.

586. evaṁ viharamānassa suddhikāmassa bhikkhuno,
khīyanti āsavā sabbe kibbutiñcādhigacchatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā upaseno vaṅgantaputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.
upasenattheragāthā.

10. 1. 7
587. vijāneyya sakaṁ atthaṁ avalokeyyātha pāvacanaṁ,
yañcettha assa patirūpaṁ sāmaññaṁ ajjhapagatassa.

588. mittaṁ idha ca3 kalyāṇaṁ sikkhā vipulaṁ samādānaṁ,
sussūsā ca garūnaṁ etaṁ samaṇassa patirūpaṁ,

589. buddhesu ca sagāravatā dhamme apaciti yathābhūtaṁ,
saṅghe ca cittīkāro etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

1 suggahīta nimittassa-sīmu. 1, 2, [pts. ']paggahīta nimitto so' tipipāṭho.
2 dukkhassantaṁ-[pts.]
3 idha-pa, [pts.]

[bjt page 162] [\x 162/]
590. ācāragocare yutto ājīvo sodhito agārayho,
cttassa ca saṇṭhapanaṁ etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

591. cārittaṁ atha mārittaṁ iriyāpathiyaṁ pasādaniyaṁ,
adhicitte ca āyogo etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

592. āraññakāni senāsanāni pantāni appasaddāni,
bhajitabbāni muninā etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

593. sīlaṁ ca bāhusaccañca dhammānaṁ pavicayo yathābhūtaṁ,
saccānaṁ abhisamayo etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

594. bhāvaye ca1 aniccanti anattasaññaṁ asubhasaññaṁ ca,
lokamhi ca anabhiratiṁ etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

595. bhaveyya ca bojjhaṅge iddhipādāni indriyāni balāni,
aṭṭhaṅgamaggamariyaṁ etaṁ samaṇassa patirūpaṁ.

596. taṇhaṁ pajaheyya muni samūlake āsave padāleyya,
vihareyya vippamutto2 etaṁ samaṇassa patirūpa'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā gotamo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

aparagotamattheragāthā.

tassuddānaṁ:
kāḷudāyī ca so thero ekavihārī ca kappino
cūḷapanthako kappo ca upaseno ca gotamo,
sattime dasake therā gāthāyo cettha sattatī'ti.

dasakanipāto niṭṭhito.

1 bhāvaye-sīmu. 1, 2, pa, [pts.]
2 vimutto-[pts.]

[bjt page 164] [\x 164/]
11. ekādasanipāto.

[pts page 062  [\q  62/]     11. 1. 1]
597. kiṁ tavattho vane tāta ujjuhāno va pāvuse,
verambā ramaṇīyā te paviveko hi jhāyinaṁ.

598. yathā abbhāni verambo vāto nudati pāvuse,
saññā me abhikīranti vivekapaṭisaññutā.

599. apaṇḍaro aṇḍasambhavo sīvathikāya niketavāriko,
uppādayātava me satiṁ sandehasmiṁ1 virāganissitaṁ.

600. yaṁ ca aññe na rakkhanti yo ca aññe na rakkhati,
sa ve bhikkhu sukhaṁ seti kāmesu anapekkhavā.

601. acchodikā puthusilā gonaṅgulamigāyutā,
ambusevālasañchannā te selā ramayanti maṁ.

602. vasitaṁ me araññesu kandarāsu guhāsu ca,
senāsanesu pantesu vāḷamiganisevite.

603. ime haññantu vajjhantu dukkhaṁ pappontu pāṇino.
naṅkappaṁ nābhijānāmi anariyaṁ dosasaṁhitaṁ.

604. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā.

605. yassa catthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
so me attho anuppatto sabbasaññojanakkhayo.

606. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi nibbisaṁ bhatako yathā.

607. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīnitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi sampajāno patissato'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā saṅkicco thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

saṅkiccattheragāthā.

tassuddānaṁ:
saṅkiccathero eko'va katakicco anāsavo,
ekādasanipātamhi gāthā ekādaseva cā'ti.

ekādasanipāto niṭṭhito.

1 sandehasa-[pts.]

[bjt page 166] [\x 166/]
12. dvādasanipāto.

[pts page 063  [\q  63/]     12. 1. 1]
608. sīlamevidha sikkhetha asmiṁ loke susikkhitaṁ,
sīlaṁ hi sabbasampattiṁ upanāmeti sevitaṁ.

609. sīlaṁ rakkheyya medhāvī patthayāno tayo sukhe,
pasaṁsaṁ vittilābhaṁ ca pecca sagge ca modanaṁ.

601. sīlavā hi bahū mitte saññamenādhigacchati,
dussīlo pana mittehi dhaṁ sate pāpamācaraṁ.

611. avaṇṇaṁ ca akittiṁ ca dusīlo labhate naro,
vaṇṇaṁ kittiṁ pasaṁsaṁ ca sadā labhati sīlavā.

612. ādi sīlaṁ patiṭṭhā ca kalyāṇā naṁ ca mātukaṁ,
pamukhaṁ sabbadhammānaṁ tasmā sīlaṁ visodhaye.

613. velā ca saṁvaro1 sīlaṁ cittassa abhihāsanaṁ,
titthaṁ ca sabbabuddhānaṁ tasmā sīlaṁ visodhaye.

614. sīlaṁ balaṁ appaṭimaṁ sīlaṁ āvudhamuttamaṁ,
sīlamābharaṇaṁ seṭṭhaṁ sīlaṁ kavacamabbhutaṁ.

615. sīlaṁ setu mahesakkho sīlaṁ gandho2 anuttaro,
sīlaṁ vilepanaṁ seṭṭhaṁ yena vāti disodisaṁ.

616. sīlaṁ sambalamenaggaṁ sīlaṁ pātheyyamuttamaṁ,
sīlaṁ seṭṭho ativāho yena yāti disodisaṁ.

617. idheva nindaṁ labhati peccāpāye ca dummano,
sabbattha dummano bālo sīlesu asamāhito.

618. idheva kittiṁ labhati pecca sagge ca summano,
sabbattha sumano dhīro sīlesu susamāhito.

619. sīlameva idha aggaṁ paññavā pana uttamo,
manussesu ca devesu sīlapaññāṇato jaya'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sīlavo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sīlavattheragāthā.

1 saṁvaraṁ-[pts.]
2 sīlagandho-sīmu. 1, 2.

[bjt page 168] [\x 168/]
12. 1. 2
620. nīce kulamhi jāto'haṁ daḷiddo appabhojano,
hīnakammaṁ mamaṁ āsi ahosi pupphachaḍḍako.

621. jigucchito panussānaṁ paribhūto ca vamhito,
nīcaṁ manaṁ karitvāna vandisaṁ1 bahukaṁ janaṁ.

622. athaddasāsiṁ [pts page 064] [\q  64/]      sambuddhaṁ bhikkhusaṅghapurakkhataṁ,
pavisantaṁ mahāvīraṁ magadhānaṁ puruttamaṁ.

623. nikkhipitvāna vyābhaṅgiṁ vandituṁ upasaṅkamiṁ,
mameva anukampāya aṭṭhāsi purisuttamo.

624. manditvā satthuno pāde ekamantaṁ ṭhito tadā,
pabbajjaṁ ahamāyāciṁ sabbasattānamuttamaṁ.

625. tato kāruṇiko satthā sabbalokānukampako,
ehi bhikkhūti maṁ āha sā me āsūpasampadā.

626. so'haṁ eko araññasmiṁ viharanto atandito,
akāsiṁ satthu vacanaṁ yathā maṁ ovadī jino.

627. rattiyā paṭhamaṁ yāmaṁ pubbajātimanussariṁ,
rattiyā majjhamaṁ yāmaṁ dibbacakkhuṁ visodhayiṁ, 2
rattiyā pacchime yāme tamekhandhaṁ padālayiṁ.

628. tato ratyā vivasane3 suriyassuggamanaṁ pati,
indo brahmā ca āgantvā maṁ namassiṁsu pañjilī.

629. namo te purisājañña namo te purisuttama,
yassa te āsavā khīṇā dakkhiṇeyyosi mārisa.

630. tato disvāna maṁ satthā devasaṅghapurakkhataṁ,
sitaṁ pātukaritvāna imamatthaṁ abhāsatha.

631. tapena brahmacariyena saññamena damena ca,
etena brāhmaṇo hoti etaṁ brāhmaṇamuttama, nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sunīto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

dunītattheragāthā.

tassuddānaṁ:
sīlavā ca sunīto ca therā dve te mahiddhikā
dvādasamhi nipātamhi gāthāyo catuvīsasatī'ti.

dvādasanipāto niṭṭhito.

1 vandissaṁ-sīmu. 1, 2, pa.
2 visodhitaṁ-[pts.]
3 vivasāne-sīmu. 1, 2.

[bjt page 170] [\x 170/]
13. terasanipatā.

[pts page 065  [\q  65/]     13. 1. 1]
632. yāhu raṭṭhe samaiukkaṭṭho rañño aṅgassa paddhagū,
svājja dhamme su ukkaṭṭho soṇo dukkhassa pāragū.

633. pañca chinde pañca jahe pañca cuttari bhāvaye,
pañca saṅgātigo bhikkhu oghatiṇṇo'ti vuccati.

634. unnaḷassa pamattassa bāhirāsassa bhikkhuno,
sīlaṁ samādhi paññā ca pāripūriṁ na gacchati.

635. yaṁ hi kiccaṁ tadapaviddhaṁ akiccaṁ pana kayirati,
unnaḷānaṁ pamattānaṁ tesaṁ vaḍḍhanti āsavā.

636. yesaṁ ca susamāraddhā niccaṁ kāyagatā sati,
akiccaṁ te na sevanti kicce sātaccakārino,
satānaṁ sampajānānaṁ atthaṁ gacchanti āsavā.

637. ujumaggamhi akkhāte gacchatha mā nivattatha,
attanā codayattānaṁ nibbānamabhihāraye.

638. accāraddhamhi viriyamhi satthā loke anuttaro,
vīṇopamaṁ kiritvā me dhammaṁ desesi cakkhumā.

639. tassāhaṁ vacanaṁ sutvā vihāsiṁ sāsane rato,
samathaṁ paṭipādesiṁ uttamatthassa pattiyā,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

640. nekkhamme adhimuttassa pavivekaṁ ca cetaso,
abyāpajjhādhimuttassa upādānakkhayassa ca.

[bjt page 172] [\x 172/]
641. taṇhakkhayādhimuttassa asammohaṁ ca cetaso,
disvā āyatanuppādaṁ sammā cittaṁ vimuccati.

642. tassa [pts page 066] [\q  66/]      sammā vimuttassa santacittassa bhikkhuno,
katassa paticayo natthi karaṇīyaṁ na vijjati.

643. selo yathā ekaghano vātena na samīrati,
evaṁ rūpā rasā saddā gandhā phassā ca kevalā.

644. iṭṭhā dhammā aniṭṭhā ca nappamedhenti tādino,
ṭhitaṁ cittaṁ visaññuttaṁ vayañcassātupassatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā soṇo koḷivīso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

soṇattheragāthā.

tassuddānaṁ:
soṇo koḷiviso thero ekoyeva mahiddhiko,
terasamhi nipātamhi gāthāyo cettha terasā'ti.

terasanipāto niṭṭhito.

[bjt page 174] [\x 174/]
14. cuddasanipāto.

[pts page 067  [\q  67/]     14. 1. 1]
645. yadā ahaṁ pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
nābhijānāmi saṅkappaṁ anariyaṁ dosasaṁhitaṁ.

646. ime haññantu vajjhantu dukkhaṁ pappontu pāṇino,
saṅkappaṁ nābhijānāmi imasmiṁ dīghamantare.

647. mettaṁ ca abhijānāmi appamāṇaṁ subhāvitaṁ,
anupubbaṁ paricitaṁ yathā buddhena desitaṁ.

648. asaṁhīraṁ asaṁkuppaṁ cittaṁ āmodayāmahaṁ,
brahmavihāraṁ bhavemi ānāpurisasevitaṁ.

650. avitakkaṁ samāpanno sammāsambuddhasāvako,
ariyena tuṇhībhāvena upeto hoti tāvade.

651. yathā'pi pabbato selo acalo suppatiṭṭhito,
evaṁ mohakkhayā bhakkhu pabbato'va na vedhati.

652. anaṅgaṇassa posassa niccaṁ sucigavesino,
vālaggamattaṁ pāpassa abbhamattaṁ2 va khāyati.

653. nagaraṁ yathā paccantaṁ guttaṁ santarabāhiraṁ,
evaṁ gepetha attānaṁ khaṇo vo3 mā upaccagā.

654. nābhinandāmi maraṇaṁ nibhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi sampajānā patissato.

655. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi sampajāno patissato.

656. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā.

657. yassa catthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
so me attho anuppatto sabbasañño janakkhayo.

1 abyāpajjarato-sīmu. 1, 2.
2 abbhāmattaṁ-[pts,] pa.
3 ve-[pts.]

[bjt page 176] [\x 176/]
658. sampādethappamādena esā me anusāsanī,
handāhaṁ parinibbassaṁ vippamuttomhi sabbadhī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā khadiravaniyo revato thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

khadiravaniyarevatattheragāthā.

14. 1. 2
659. yathā'pi bhaddo ājañño dhure yutto dhurāsaho, 1
mathito atibhārena saṁyugaṁ nātivattati.

660. evaṁ paññāya ye tittā samuddo vārinā yathā,
na pare atimaññanti ariyadhammo'va pāṇinaṁ.

661. kāle [pts page 068] [\q  68/]      kālavasaṁ pattā bhavābhavavasaṁ gatā,
narā dukkhaṁ nigacchanti tedha socanti mānavā.

662. unnatā sukhadhammena dukkhadhammena conatā, 2
dvayena bālāhaññanti yathābhūtaṁ adassino.

663. ye ca dukkhe sukhasmiṁ ca majjhasibbanimaccagū3
ṭhitā te indakhīlo'va na te unnataonatā.

664. naheva lābhe nālābhe ayase4 na ca kittiyā,
na nindāyaṁ pasaṁsāya na te dukkhe sukhamhi ca.

665. sabbattha te na lippanti udabindūva pokkhare,
sabbattha sukhitā dhīrā sabbattha aparājitā.

666. dhammena ca alābho yo yo ca lābho adhammiko,
alābho dhammiko seyye yaṁ ve lābho adhammiko.

667. yaso ca appabuddhīnaṁ viññūnaṁ ayaso ca yo,
ayaso'va seyyo viññūnaṁ na yaso appabuddhinaṁ.

668. dummedhehi pasaṁsā ca miññūhi garahā ca yā,
garahā'va seyyo viññūhi yaṁ ce bālapasaṁsanā.

1 dhurassaho-sīmu. 1, 2.
2 vonatā-[pts.]
3 sibbinimajjhagu-[pts.]
4 nayase-machasaṁ, [pts.]

[bjt page 178] [\x 178/]
669. sukhaṁ ca kāmamayikaṁ dukkhaṁ ca pavivekiyaṁ,
paviveka1 dukkhaṁ seyyo yaṁ ce kāmamayaṁ sukhaṁ.

670. jīvitaṁ ca adhammena dhammena maraṇaṁ ca yaṁ,
maraṇaṁ dhammikaṁ seyyo yaṁ ce jīve adhammikaṁ.

671. kāmakopappahīnā ye santacittā bhavābhave,
caranti loke asitā natthi tesaṁ piyāppiyaṁ.

672. bhāvayitvāna bojjhaṅge indriyāni balāni ca,
pappuyya paramaṁ santiṁ parinibbantyanāsavā'ti. 2

itthaṁ sudaṁ āyasmā godatto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

godattattheragāthā.

tassuddānaṁ:
revato ceva gedatto therā dve te mahiddhikā,
cuddasamhi nipātamhi gāthāyo aṭṭhavīsatī'ti.

cuddasanipāto niṭṭhito.

1 pavivekiyaṁ-syā, [pts,]
2 parinibbantianāsavā'ti-[pts.]

[bjt page 180] [\x 180/]
16. soḷasanipato.
16. 1. 1
673. esa [pts page 069] [\q  69/]      bhiyyo pasīdāmi sutvā dhammaṁ mahārasaṁ,
virāgo desito dhammo anupādāya sabbaso.

674. bahūni loke citrāni asamiṁ paṭhavimaṇḍale, 1
mathenti maññe saṅkappaṁ subhaṁ rāgūpasaṁhitaṁ.

675. rajamuhataṁ2 ca vātena yathā meghopasammaye, 3
evaṁ sammanti saṅkappā yadā paññāya passati,

676. sabbe saṅkhārā aniccāti yadā paññāya passati,
atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā.

677. sabbe saṅkhārā dukkhāti yadā paññāya passati,
atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā.

678. sabbe dhammā anattā'ti yadā paññāya passati,
atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā.

679. buddhānubuddho yo thero koṇḍañño tibbanikkamo, 4
pahīnajātimaraṇo brahmacariyassa kevalī.

680. oghapāso daḷhakhilo pabbato duppadāliyo, 5
chetvā khilaṁ ca6 pāsaṁ ca selaṁ bhetvāna7 dubbhidaṁ,
tiṇṇo pāraṅgato jhāyī mutto so mārabandhanā.

681. uddhato capalo bhakkhu mitte āgamma pāpake,
saṁsīdati mahoghasmiṁ ūmiyā paṭikujjito.

682. anuddhato acapalo nipako saṁvutindriyo,
kalyāṇamitto medhāvī dukkhassantakaro siyā.

683. kālapabbaṅgasaṅkāso kiso dhamanisanthato,
mattaññū annapānasmiṁ adīnamānaso naro.

684. phuṭṭho ḍaṁsehi makasehi araññasmiṁ brahāvane,
nāgo saṅgāmasīse'va sato tatrādhivāsaye.

685. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca patikaṅkhāmi nibbisaṁ bhatako yathā.

1 puthuvimaṇḍale-[pts.]
2 rajamupātaṁ-[pts.]
3 megho pasāmaye-[pts.]
4 tibbanikkhamo-[pts.]
5 duppadālayo-sīmu. 1, 2.
6 khīlañca-[pts.]
7 chetvāna-sīmu. 1, 2.

[bjt page 182] [\x 182/]
686. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca patikaṅkhāmi sampajāno patissato.

687. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā.

688. yassatthāya1 pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
so me attho anuppatto kiṁ me saddhivihārinā'ti. 2

itthaṁ sudaṁ āyasmā aññākoṇḍañño thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

aññākoṇḍaññattheragāthā.

16. 1. 2
689. manussabhūtaṁ sambuddhaṁ attadantaṁ samāhitaṁ,
iriyamānaṁ3 brahmapathe cittassūpasame rataṁ.

690. yaṁ manussā namassanti sabbadhammāna pāraguṁ,
devā'pi taṁ namassanti iti me arahato sutaṁ.

691. sabbasaṁyejanātītaṁ [pts page 070] [\q  70/]      vanā nibbanamāgataṁ, 4
kāmehi nekkhammarataṁ5 muttaṁ selā'va6 kañcanaṁ.

692. sa ve accantaruci nāgo himavā maññe siluccaye,
sabbesaṁ nāganāmānaṁ saccanāmo anuttaro.

693. nāgaṁ vo kittayissāmi na hi āguṁ karoti so,
soraccaṁ avihiṁsā ca pādā nāgassa te duve.

694. sati ca sampajaññaṁ ca caraṇā nāgassa te pare,
saddhā hattho mahānāgo upekkhāsetadantavā.
695. sati ca sampajaññaṁ caraṇā nāgassa te pare,
dhammakucchisamāvāso viveko tassa vāladhi.

696. so jhāyī assāsarato ajjhattaṁ susamāhito,
gacchaṁ samāhito nāgo ṭhito nāgo samāhito.

697. sayaṁ samāhito nāgo nisinno'pi samāhito,
sabbattha saṁvuto nāgo esā nāgassa sampadā.

698. bhuñjati anavajjāni sāvajjāni na bhuñjati,
ghāsamacchādanaṁ laddhā sanni'dhiṁ parivajjayaṁ.

1 yassacatthāya-[pts.]
2 sandavihārenā'ti-[pts.]
3 irimānaṁ-pa, irīyamānaṁ-sīmu. 1, 2.
4 nibbāṇamāgataṁ-sīmu. 1, 2.
5 nikkhammarataṁ-[pts.]
6 muttaselāva-[pts.]

[bjt page 184] [\x 184/]
699. saṁyojanaṁ aṇuṁ thūlaṁ sabbaṁ chetvāna bandhanaṁ,
yena yeneva gacchati anapekkhova gacchati.

700. yathāpi udake jātaṁ puṇḍarīkaṁ pavaḍḍhati,
nopalippati toyena sucigandhaṁ manoramaṁ.

701. tatheva ca loke jāto buddho loke viharati,
nopalippati lokena toyena padumaṁ yathā.

702. mahāgini pajjalito anāhāropasammati,
aṅgāresu ca santesu nibbuto'ti pavuccati.

703. atthassāyaṁ viññāpanī upamā viññūhi desitā,
viññissanti mahānāgā nāgaṁ nāgena desitaṁ.

704. vītarāgo vītadoso vītamoho anāsavo,
sarīraṁ vijahaṁ nāgo parinibbissantyanāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā udāyī thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

udāyittheragāthā.

tassuddānaṁ:
koṇḍañño ca udāyī ca therā dve te mahiddhikā,
soḷasamhi nipātamhi gāthāyo dve ca tiṁsa cā'ti.

soḷasanipāto niṭṭhito.

[bjt page 186] [\x 186/]
20. vīsatinipāto.

[pts page 071  [\q  71/]     20. 1. 1]
705. yaññatthaṁ vā dhanatthaṁ vā ye hanāma mayaṁ pure,
avase taṁ bhayaṁ hoti vedhanti vilapanti ca.

706. tassa te natthī bhītattaṁ bhiyyo vaṇṇo pasīdati,
kasmā na paridevesi evarūpe mahabbhaye.

707. natthi cetadikaṁ dukkhaṁ anapekkhassa gāmaṇi,
atikkantā bhayā sabbe khīṇasaṁyojanassa ve.

708. khīṇāya bhavanettiyā daṭṭhe dhamme yathātathe,
na bhayaṁ maraṇe hoti bhāranikkhepane yathā.

709. suciṇṇaṁ brahmacariyaṁ me maggo cāpi subhāvito,
maraṇe me bhayaṁ natthi rogānamiva saṅkhaye.

710. suciṇṇaṁ brahmacariyaṁ me maggo cāpi subhāvito,
nirassādā bhavā diṭṭhā visaṁ pītvāva1 chaḍḍitaṁ.

711. pāragū anupādāno katakicco anāsavo,
tuṭṭho āyukkhayā hoti mutto āghātanā yathā.

712. uttamaṁ dhammataṁ patto sabbaloke anatthiko,
ādittāva gharā mutto maraṇasmiṁ na socati.

713. yadatthi saṅgataṁ kiñci bhavo vā2 yattha labbhati,
sabbaṁ anissaraṁ etaṁ iti vuttaṁ mahesinā.

714. yo taṁ tathā pajānāti yathā buddhena desitaṁ,
na gaṇhāti bhavaṁ kiñci sutattaṁva ayoguḷaṁ.

715. na me hoti ahosinti bhavissanti na hoti me,
saṅkhārā vigamissanti tattha kā paridevanā.

716. suddhaṁ dhammasamuppādaṁ suddhaṁ saṅkharasantatiṁ,
passantassa yathābhūtaṁ na bhayaṁ hoti gāmaṇi.

717. tiṇakaṭṭhasamaṁ lonaṁ yadā paññāya passati,
mamattaṁ so asaṁvindaṁ 'natthi me'ti na socati.

1 pītvāna-[pts.]
2 ca-[pts.]

[bjt page 188] [\x 188/]
718. ukkaṇṭhāmi [pts page 072] [\q  72/]      sarīrena bhavenamhi anatthiko,
so'yaṁ bhijjissati kāyo añño ca na bhavissati.

719. yaṁ vo kiccaṁ sarīrena taṁ karotha yadicchatha,
na me tappaccayā tattha doso pemaṁ ca hohiti.

720. tassa taṁ vacanaṁ sutvā abbhutaṁ lomahaṁsanaṁ,
satthāni nikkhipitvāna māṇavā etadabravuṁ.

721. kiṁ bhaddante1 karitvāna ko vā ācariyo tava,
kassa sāsanamāgamma labbhafata taṁ asokatā.

722. sabbaññū sabbadassāvī jino ācariyo mama,
mahākāruṇiko satthā sabbalokatikicchako.

723. tenāyaṁ desito dhammo khayagāmī anuttaro,
kassa sāsanamāgamma labbhato taṁ asokatā.

724. sutvāna corā isino subhāsitaṁ,
nikkhippa satthāni ca āvudhāni ca
tamhā ca kammā viramiṁsu eke
eke pabbajja marocayiṁsu.

725. te pabbajitvā sugatassa sāsane
bhavetva bojjhaṅgabalāni paṇḍitā
udaggacittā sumanā katindriyā
phusiṁsu nibbānapadaṁ asaṅkhata'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā adhimutto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

adhimuttattheragāthā.

20. 1. 2
726. samaṇassa ahu cintā pārāsariyassa2 bhikkhuno,
ekakassa nisinnassa pavivittassa jhāyino.

727. kimānupubbaṁ puriso kiṁ vataṁ3 kiṁ samācaraṁ,
attano kiccakirissa na ca kiñci viheṭhaye.

728. indriyāni manussānaṁ hitāya ahitāya ca,
arakkhitāni ahitāya rakkhitāni hitāya ca.

729. indriyānevaṁ sārakkhaṁ indriyāni ca gopayaṁ,
attano kiccakārisusa na ca nakiñci viheṭhaye.

730. cakkhundriyaṁ ce rūpesu gacchantaṁ anivārayaṁ,
anādīnavadassāvī so dukkhā na hi muccati.

1 cibhavissanti-[pts.]
2 pārāpariyassa-sīmu. 1, 2.
3 vattaṁ-syā.

[bjt page 190] [\x 190/]
731. sotindriyaṁ ce1 saddesu gacchantaṁ anivārayaṁ,
anādīnavadassāvī so mukkhā na hi muccati.

732. anissaraṇadassāvī [pts page 073] [\q  73/]      gandhe ce paṭisevati,
na so muccati dukkhamhā gandhesu adhimucchito.

733. ambilaṁ madhuraggaṁ ca tittakaggamanussaraṁ,
rasataṇhāya gadhito hadayaṁ nāvabujjhati.

734. subhānyappaṭikūlāni phoṭṭhabbāni anussaraṁ,
ratto ragādhikaraṇaṁ vividhaṁ vindate dukhaṁ.

735. manaṁ cetehi dhammehi yo na sakkoti rakkhituṁ,
tato naṁ dukkhamanveti sabbehetehi pañcahi.

736. pubbalohitasampuṇṇaṁ bahussa kuṇapassa ca,
naravīrakataṁ vagguṁ2 samuggamiva cittitaṁ.

737. kaṭukaṁ madhurassādaṁ piyanibandhanaṁ dukhaṁ, 3
khuraṁva madhunā littaṁ ullihaṁ4 nāvabujjhati.

738. itthirūpe itthisare5 phoṭṭhabbe'pi itthiyā,
itthigandhesu sāratto vividhaṁ vindate dukhaṁ.

739. itthisotāni sabbāni sandanti pañca pañcasū,
tesamāvaraṇaṁ kātuṁ so sakkoti viriyavā.

740. so atthavā so dhammaṭṭho so dukkho so vicakkhaṇo,
kareyya ramamāno pi6 kiccaṁ dhammatthasaṁhitaṁ.

741. atho sīdati saññuttaṁ majje kiccaṁ niratthakaṁ,
na taṁ kiccanti maññitvā appamatto vicakkhaṇo.

742. yaṁ ca atthena saññuntaṁ yā ca dhammagatā rati,
taṁ samādāya vattetha sā hi  uttamā rati.

743. uccāvacehupāyehi
paresamabhijigīsati,
hantvā vadhitvā atha socayitvā,
ālopati sāhasā yo paresaṁ.

744. tacchanto āṇiyā āṇiṁ nihanti balavā yathā,
indriyānindreyeheva nihanti kusalo7 tathā.

1 ca-[pts.]
2 vaggu-sīmu. 1, 2.
3 dukkhaṁ piyanibandhanaṁ-sīmu. 1, 2.
4 ullittaṁ-[pts.]
5 itthirase-[pts.]
6 ramamāno hi-[pts.]
7 kusalā-[pts.]

[bjt page 192] [\x 192/]
745. saddhaṁ viriyaṁ samādhiṁ ca satiṁ paññañca1 bhāvayaṁ,
pañca pañcahi hantvāna anīgho yāti brāhmaṇo.

746. so atthavā so dhammaṭṭho katvā vākyānusāsaniṁ,
sabbena sabbaṁ buddhassa so naro sukhamedhatī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā parāsariyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

pārāsariyattheragāthā.

20. 1. 3
747. cirarattaṁ matātāpī dhammaṁ anuvicintayaṁ,
samaṁ cittassa nālatthaṁ pucchaṁ samaṇabrāhmaṇe.

748. ko [pts page 074] [\q  74/]      so pāraṅgato loke ko patto amatogadhaṁ,
kassa dhammaṁ paṭicchāmi paramatthavijānanaṁ.

749. antovaṅkagato āsi2 macchova ghasamāmisaṁ,
baddho3 mahindapāsena vepacittyasuro yathā.

750. añchāmi4 naṁ na muñcāmi asmā sokapariddavā,
ko me bandhaṁ muñcaṁ loke sambodhiṁ vedayissati.

751. samaṇaṁ brāhmaṇaṁ vā kaṁ ādisantaṁ pabhaṅgunaṁ,
kassa dhammaṁ paṭicchāmi jarāmaccupavāhanaṁ.

752. vicikicchākaṅkhāgathitaṁ5 sārambhabalasaññutaṁ,
kodhappattamanatthaddhaṁ abhijappappadāraṇaṁ. 6

753. taṇhādhanusamuṭṭhānaṁ dve ca pannarasāyutaṁ,
passa orasikaṁ bāḷhaṁ7 bhetvā yadi tiṭṭhati.

754. anudiṭṭhīnaṁ appahānaṁ saṅkappaparatejitaṁ, 8
tena viddho pavedhāmi pattaṁ'va māluteritaṁ.

755. ajjhattaṁ me samuṭṭhāya khippaṁ paccati māmakaṁ, 9
chaphassāyatanī kāyo yattha sarati sabbadā.

756. taṁ na passāmi tekicchaṁ yo metaṁ sallamuddhare,
nānārajjena satthena nāññena vicikicchitaṁ.

1 satipaññaṁca-[pts.]
2 asiṁ-[pts.]
3 bandho-pa.
4 añcāmi-[pts.]
5 vicikicchākaṅkhāganthitaṁ-pa.
6 abhijappapadāraṇaṁ-[pts.]
7 bālaṁ-syā, [pts.]
8 saratejitaṁ-[pts.]
9 pāpakaṁ-syā.

[bjt page 194] [\x 194/]
757. ko me asattho avaṇo sallamabbhantarapassayaṁ,
ahiṁsaṁ sabbagattānā sallaṁ me uddharissataṁ.

758. dhammappati hi so seṭṭho visadosappavāhako,
gambhīfara patitassa me thalaṁ pāṇiṁ ca1 dassaye.

759. rahade'hamasmi ogāḷho ahāriyarajamattike, 2
māyāusūyasārambha3 thīnamiddhamapatthaṭe.

760. uddhaccameghathanitaṁ saññojanavalāhakaṁ,
vāhā vahanti duddiṭṭhiṁ4 saṅkappā rāganissitā.

761. savanti sabbadhi sotā latā ubbhijja tiṭṭhati,
te sote ko nivāreyya taṁ lataṁ ko hi checcati.

762. velaṁ [pts page 075] [\q  75/]      karotha bhaddante sotānaṁ sannivāraṇaṁ,
mā te manomayo soto rukkhaṁ'va sahasā luve.

763. evaṁ me bhayajātassa apārā pāramesato,
tāṇo paññāvudho satthā isisaṅghanisevito.

764. sopāṇaṁ sukataṁ suddhaṁ dhammasāramayaṁ daḷaṁ, 5
pādāsi vuyhamānassa 'mā bhāyī'ti ca abravī. 6

765. satipaṭṭhānapāsādaṁ āruyha paccavekkhisaṁ,
yaṁ taṁ pubbe amaññisisaṁ sakkāyābhirataṁ pajaṁ.

766. yadā ca maggamaddakkhiṁ nāvāya abhirūhanaṁ,
anadhiṭṭhaya attānaṁ titthamaddakkhimuttamaṁ.

767. sallaṁ attasamuṭṭhānaṁ bhavanettipabhāvitaṁ, 7
etesaṁ appavattāya desesi maggamuttamaṁ.

768. dīgharattānusayitaṁ cirarattamadhiṭṭhitaṁ, 8
buddho me pānudī ganthaṁ9 visadosappavāhano'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā telakāni thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

telakānittheragāthā.

1 pāṇiva-syā, [pts.]
2 ahāriyarajamantite-[pts.]
3 māyāusuyyasārambha-[pts.]
4 kuddiṭṭhiṁ-pa.
5 daḷhaṁ-[pts.]
6 mabravi-[pts.]
7 bhavanettippabhāvitaṁ-sīmu. 1, 2.
8 cirarattapatiṭṭhitaṁ-[pts.]
9 gandhaṁ-[pts.]

[bjt page 196] [\x 196/]
20. 1. 4
769. passa cittakataṁ1 bimbaṁ arukāyaṁ samussitaṁ,
āturaṁ bahusaṅkappaṁ yassa natthi dhuvaṁ ṭhiti.

770. passa cittaka1 rūpaṁ maṇinā ka1ṇḍalena ca,
aṭṭhiṁ tacena2 onaddhaṁ saha vatthehi sobhati.

771. alattakatā pādā mukhaṁ cuṇṇakamakkhitaṁ,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

772. aṭṭhapādakatā3 kesā nettā añjanamakkhitā,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

773. añjanīva navā cittā pūtikāyo alaṅkato,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

774. odahi migavo pāsaṁ nāsadā vāguraṁ4 migo,
bhatvā nivāpaṁ gacchāma kandante migabandhake.

775. chinno pāso5 migavassa nāsadā vāguraṁ4 migo,
bhutvā nivāpaṁ gacchāma socante migaluddake.

776. pasisāmi loke sadhane manusse
laddhāna vittaṁ na dadanti mohā,
luddhā6 [pts page 076] [\q  76/]      dhanaṁ sannicayaṁ karonti
bhiyyo va kāme abhipatthayanti.

777. rājā pasayha paṭhaviṁ visetvā
sasāgarantaṁ mahimāvasanto,
oraṁ samuddassa atittarūpo
pāraṁ samuddassa'pi patthayetha.

778. rājā ca aññe ca bahū manussā
avītataṇhā maraṇaṁ upenti,
ūnāva hutvāna jahanti dehaṁ
kāmehi lokamhi na hatthi titti.

779. kandanti naṁ ñāti pakiriya kese
aho vatā no amarāti cāhu,
vatthena naṁ pārutaṁ nīharitavā
citaṁ samedhāya tato ḍahanti.

780. so ḍayhati sūlehi tujjamāno
ekena vatthena pahāya bhoge,
na mīyamānassa bhavanti tāṇā
gñātī ca mittā athavā sahāyā.

781. dāyādakā tassa dhanaṁ haranti
satto pana gacchati yena kammaṁ,
na mīyamānaṁ dhanamanveti kiñci
puttā ca dārā ca dhanaṁ ca raṭṭhaṁ.

1 cittīkataṁ-sīmu. 1, 2, pa.
2 aṭṭhitacena-[pts.]
3 aṭṭhāpadakatā-syā, [pts.] aṭṭhapadakatā-pa.
4 vākuraṁ-syā, [pts.]
5 chinnapāso-syā, [pts.]
6 laddhā-syā.

[bjt page 198] [\x 198/]
782. na dīghamāyu labhate dhanena
na cā'pi vittena jaraṁ vihanti,
appaṁ hi taṁ1 jīvitamāhu dhīrā
asassataṁ vippariṇāmadhammaṁ.

783. aḍḍhā daḷiddā ca phusanti phassaṁ
bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho,
bālo hi bālyā vadhito'va seti
dīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.

784. tasmā hi paññā'va dhanena seyyā2
yāya vosānamidādhigacchati,
abyositattā3 hi bhavābhavesu,
pāpāni kammāni karoti4 mohā.

785. upeti [pts page 077] [\q  77/]      gabbhañca parañca lokaṁ
saṁsāramāpajja paramparāya,
tassappañco abhisaddahanto
upeti gabbhañca parañca lokaṁ.

786. coro yathā sandhimukhe gahīto
sakammunā haññati pāpadhammo,
evaṁ pajā pacca5 paramhi loke
sakammukā haññati pāpadhammā. 6

787. kāmā hi citrā madhurā manoramā
virūparūpena mathenti cittaṁ,
ādīnavaṁ kāmaguṇesu disvā
tasmā ahaṁ pabbajitomhi rāja.

788. dumapphalānīva patanti mānavā
daharā ca vuddhā ca sarīrabhedā,
etampi disvā pabbajitomhi rāja
apaṇṇakaṁ sāmaññameva seyyo,

789. saddhāyāhaṁ pabbajito upeto jinasāsane,
avañjhā mayhaṁ pabbajjā anaṇo bhuñjāmi bhojanaṁ.

790. kāme ādittato disvā jātarūpāni satthato,
gabbhavokkantito dukkhaṁ nirayesu mahabbhayaṁ.

791. etamādīnavaṁ ñatvā saṁvegaṁ alabhiṁ tadā,
so'haṁ viddho tadā santo sampatto āsavakkhayaṁ.

792. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā.

793. yassatthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ,
so me atthe anuppatto sabbasaṁyojanakkhayo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā raṭṭhapālo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

raṭṭhapālattheragāthā.

1 appañhi naṁ-syā, [pts.]
2 seyyo-[pts.]
3 abyesitatthā-syā, [pts.]
4 karonti-[pts.]
5 pecca-sīmu. 1, 2, [pts.]
6 pāpadhammo-[pts.]

[bjt page 200] [\x 200/]
794. rūpaṁ disvā sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ1 manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

795. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rūpasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

796. saddaṁ sutvā sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

797. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā saddasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

798. gandhaṁ ghatvā sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

799. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā gandhasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

800. rasaṁ bhotvā sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

801. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rasasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

802. phassaṁ [pts page 078] [\q  78/]      phussa sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

803. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā phassasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

804. dhammaṁ ñatvā sati muṭṭhā piyaṁ nimittaṁ manasikaroto,
sārattacitto vedeti taṁ ca ajjhossa2 tiṭṭhati.

805. tassa vaḍḍhanti vedanā anekā dhammasambhavā,
abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati,
evamācinato dukkhaṁ ārā nibbānaṁ3 vuccati.

806. naso rajjati rūpesu rūpaṁ disvā patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa4 tiṭṭhati.

807. yathāssa passato rūpaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sato,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ3 vuccati.

1 piyanimittaṁ-[pts,] syā.
2 ajjhosa-syā, [pts.]
3 nibbāna-pa, [pts.]
4 nājjhosa-syā, [pts.]

[bjt page 202] [\x 202/]
808. naso rajjati saddesu saddaṁ sutvā patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa1 tiṭṭhati.

809. yathāssa suṇato saddaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sato,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ2 vuccati.

810. naso rajjati gandhesu gandhaṁ ghatvā patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa1 tiṭṭhati.

811. yathāssa ghāyato gandhaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sato,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ2 vuccati.

812. naso rajjati rasesu rasaṁ bhotvā3 patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa1 tiṭṭhati.

813. yathāssa sāyato rasaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sato,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ2 vuccati.

814. naso rajjati phassesu phassaṁ phussa patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa1 tiṭṭhati.

815. yathāssa phusato phassaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sati,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ2 vuccati.

816. naso rajjati dhammesu dhammaṁ ñatvā patissato,
virattacitto vedeti taṁ ca nājjhossa tiṭṭhati.

817. yathāssa vijānato dhammaṁ sevato cā'pi vedanaṁ,
khīyati nopacīyati evaṁ so caratī sato,
evaṁ apacinato dukkhaṁ santike nibbānaṁ2 vuccati.

itthaṁ sudaṁ āyasmā māluṅkyaputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

māluṅkyaputtattheragāthā.

1 nājjhosa-syā, [pts.]
2 nibbāna-pa, [pts.]
3 bhutvā-sīmu. 1, 2.

[bjt page 204] [\x 204/]
20. 1. 6
818. paripuṇṇakāyo suruci sujāto cārudassano,
suvaṇṇavaṇaṇosi bhagavā susukkadāṭho1 viriyavā.

819. narassa hi sujātassaye bhavanti viyañjanā,
sabbe te tava kāyasmiṁ mahāpurisalakkhaṇā.

820. pasannanetto sumukho brahmā uju patāpavā,
majjhe samaṇasaṅghassa ādicco'va virocasi.

821. kalyāṇadassano bhikkhu kañcanasannibhattaco,
kiṁ te samaṇabhāvena evaṁ uttamavaṇṇino.

822. rājā arahasi bhavituṁ cakkavattī rathesabho,
cāturanto vijitāvī jambusaṇḍassa2 issaro.

823. khattiyā bhogā rājāno3 anuyantā bhavanti te,
rājādhirājā4 manujindo rajjaṁ kārehi gotama.

824. rājāhamasuhi [pts page 079] [\q  79/]      sela (selati bhagavā) dhammarājā anuttaro,
dhammena vakkaṁ vattemu cakkaṁ appativattiyaṁ.

825. sambuddho paṭijānāsi (iti selo brāhmaṇo) dhammarājā sanuttaro,
dhammena cakkaṁ vattemi iti bhāsasi5 gotama.

826. ko nu senāpati bhoto sāvako satthu anvayo, 6
ko te maṁ anuvatteti dhammacakkaṁ pavattitaṁ.

827. mayā pavattitaṁ cakkaṁ (selāti bhagavā) dhammacakkaṁ anuttaraṁ,
sāriputto anuvatteti anujāto tathāgataṁ.

828. abhiññeyyaṁ abhiññātaṁ bhāvetabbaṁ ca bhāvitaṁ,
pahātabbaṁ pahīnaṁ me tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

829. vinayassu mayi kaṅkhaṁ adhimuccassu brāhmaṇa,
dullabhaṁ dassanaṁ hoti sambuddhānaṁ abhiṇhaso.

830. yesaṁ ve dullabho loke pātubhāvo abhiṇhaso,
so'haṁ brāhmaṇa sambuddho7 sallakatto anuttaro.

831. brahmabhūto atitulo mārasenappamaddano,
sabbāmitte vase katvā8 modāmi akutobhayo.

1 susukkadāṭhosi-machasaṁ, [pts.]
2 jambumaṇḍassa-sīmu. 1, 2.
3 bhojarājāno-[pts.]
4 rājāhirājā-[pts.]
5 bhāsatha-sīmu. 1, 2.
6 satathuranavayo-[pts.]
7 buddho'smi-[pts.]
8 vasīkatvā-[pts.]
[bjt page 206] [\x 206/]
832. idaṁ bhonto nisāmetha yathā bhāsati cakkhumā,
sallakatto1 mahāvīro nīho'va nadatī vane.

833. brahmabhūtaṁ atitulaṁ mārasenappamaddanaṁ,
ko disvā nappasīdeyya api kaṇhābhijātiko.

834. yo maṁ icchati anvetu yo vā nicchati gacchatu,
idhāhaṁ pabbajissāmi varapaññassa santike.

835. etaṁ ce ruccati bhoto sammāsambuddhasāsanaṁ,
mayampi pabbajissāma varapaññassa santike.

836. brāhmaṇā tisatā ime yācanti pañjalīkatā,
brahmacariyaṁ carissāma bhagavā tava santike.

837. svākkhātaṁ brahmacariyaṁ (selāti bhagavā) sandiṭṭhikamakālikaṁ,
yattha amoghā pabbajjā appamattassa sikkhato.

839. tuvaṁ [pts page 080] [\q  80/]      buddho tuvaṁ satthā tuvaṁ mārābhibhū muni,
tuvaṁ anusaye chetvā tiṇṇo tāresimaṁ pajaṁ.

840. upadhī te samatikkantā āsavā te padālitā,
sīho'va anupādāno pahīnabhayabheravo.

841. bhikkhavo tisatā ime tiṭṭhanti pañjalīkatā,
pāde vīra pasārehi nāgā vandantu satthuno'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā selo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

selattheragāthā.

1 sallakanto-sīmu. 1, 2.
2 aṭṭhamī-pa, [pts.]

[bjt page 208] [\x 208/]
20. 1. 7
842. yātaṁ me hatthigīvāya sukhumā vatthā padhāritā,
sālīnaṁ odano bhutto sucimaṁsūpasecano.

843. sojja bhaddo sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

844. paṁsukūlī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

845. piṇḍapātī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

846. tecivarī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

847. sapadānacārī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

848. ekāsanī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

849. pattapiṇḍī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

850. khalupacchābhattī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

851. āraññiko sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

852. rukkhamūliko sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

853. abbhokāsī sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

854. sosāniko sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

855. yathāsanthatiko sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

856. nesajjiko sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

857. appiccho sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

858. santuṭṭho sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

1 uñjāpattagate-sīmu. 1, 2.

[bjt page 210] [\x 210/]
859. pavivitto sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

860. asaṁsaṭṭho sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

861. āraddhaviriyo sātatiko uñchāpattāgate1 rato,
jhāyati anupādāno putto godhāya bhaddiyo.

862. hitvā satapalaṁ kaṁsaṁ sovaṇṇaṁ satarājikaṁ,
aggahiṁ mattikāpattaṁ idaṁ dutiyābhisecanaṁ.

863. ucce maṇḍalipākāre daḷhamaṭṭālakoṭṭhake,
rakkhito khaggahatthehi uttasaṁ vihariṁ pure.

864. sojja bhaddo anutrāsī pahīnabhayabheravo,
jhāyati vanamogayha putto godhāya bhaddiyo.

865. sīlakkhandhe patiṭṭhāya satiṁ paññaṁ ca bhāvayaṁ,
pāpuṇiṁ anupubbena sabbasaṁyojanakkhaya'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā bhaddiyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

bhaddiyattheragāthā.

20. 1. 8
866. gacchaṁ vadesi samaṇaṭṭhitomhi
mamaṁ ca brūsi ṭhitamaṭṭhito'ti,
pucchāmi [pts page 081] [\q  81/]      taṁ samaṇa etamatthaṁ
kathaṁ2 ṭhito tvaṁ ahamaṭṭhitomhi.

867. ṭhito ahaṁ aṅgulimāla sabbadā
sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṁ,
tuvañca pāṇesu asaññatosi
tasmā ṭhitohaṁ tuvamaṭṭhitosi.

868. cirassaṁ vata me mahito mahesi
mahāvanaṁ samaṇo paccupādi,
so'haṁ cajissāmi sahassapāpaṁ
sutvāna gāthaṁ tava dhammayuttaṁ.

869. icceva coro asimāvudhaṁ ca
sobbhe papāte narake anvakāsi,
avandi coro sugatassa pāde
tattheva pabbajjamayāci buddhaṁ.

870. buddho ca kho kāruṇiko mahesi
yo satthā lokassa sadevakassa,
tamehi bhikkhū'ti tadā avoca
eso'va tassa ahu bhikkhubhāvo.

871. yo ca pubbe pamajjitvā pacchā so nappamajjati,
so'maṁ lokaṁ pabhāseti abbhā mutto'va candimā.

1 uñjāpattagate-sīmu. 1, 2.
2 kasmā-[pts.]

[bjt page 212] [\x 212/]
872. yassa pāpaṁ kataṁ kammaṁ kusalena pithīyati, 1
so'maṁ lokaṁ pabhāseti abbhā mutto'va candimā.

873. yo have daharo bhikkhu yuñjati buddhasāsane,
so'maṁ lokaṁ pabhaseti abbhā mutto'va candimā.

874. disā'pi2 me dhammakathaṁ suṇantu
disā'pi me yuñjantu buddhasāsane,
disā'pi2 me te manuje3 bhajantu
ye dhammamevādāpenti4 santo.

875. disā hi me khantivādānaṁ avirodhappasaṁsinaṁ,
suṇantu dhammaṁ kālena tañca anuvidhīyantu.

876. nahi jātu so mamaṁ hiṁse aññaṁ vā pana kiñcanaṁ,
pappuyya paramaṁ santiṁ rakkheyya tasathāvare.

877. udanaṁ [pts page 082] [\q  82/]      hi nayanti nettikā usukārā namayanti tejanaṁ,
dāruṁ namayanti tacchakā attānaṁ damayanti paṇḍitā.

878. daṇḍeneke damayanti aṅkusehi kasāhi ca,
adaṇḍena asatthena ahaṁ antomhi tādinā.

879. abhiṁsako'ti me nāmaṁ nahiṁsakassa pure sato,
ajjāhaṁ saccanāmomhi na naṁ hiṁsāmi kiñcanaṁ.

880. coro ahaṁ pure āsiṁ aṅgulimālo'ti vissuto,
vuyhamāno mahoghena buddhaṁ saraṇamāgamaṁ.

881. lohitapāṇī5 pure āsiṁ aṅgulimālo'ti vissuto,
saraṇāgamanaṁ passa bhavanetti samūhatā.

882. tādisaṁ kammaṁ katvāna bahuṁ duggatigāminaṁ
phuṭṭho kammavipākena anaṇo bhuñjāmi bhojanaṁ.

883. pamādamanuyuñjanti bālā dummedhino janā.
appamādaṁ ca medhāvī dhanaṁ seṭṭhaṁ'va rakkhati.

884. mā pamādamanuyuñjetha mā kāmaratisanthavaṁ,
appamatto hi jhāyanto pappoti paramaṁ sukhaṁ.

885. svāgataṁ nāpagataṁ netaṁ dummantitaṁ mama,
saṁvibhattesu6 dhammesu yaṁ seṭṭhaṁ tadupāgamaṁ.

1 pidhiyati-pa.
2 disāhi-[pts.]
3 manusse-[pts.]
4 dhammamevādāpayanti-pa, [pts.]
5 lohitapāṇi-[pts.]
6 savibhattesu -sīmu. 1, 2.

[bjt page 214] [\x 214/]
886. svāgataṁ nāpagataṁ netaṁ dummantitaṁ mama,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

887. araññe rukkhamūle vā pabbatesu guhāsu vā,
tattha tattheva aṭṭhāsiṁ ubbiggamanaso tadā.

888. sukhaṁ sayāmi ṭhāyāmi sukhaṁ kappemi jīvitaṁ,
ahatthapāso mārassa aho satthānukampito.

889. brahmajacco pure āsiṁ udicco ubhato ahu, 1
sojja putto sugatassa dhammarājassa satthuno.

890. vītataṇho anādāno guttadvāro susaṁvuto,
aghamūlaṁ vadhitvāna2 patto me āsavakkhayo.

891. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā aṅgulimālo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

aṅgulimālattheragāthā.

20. 1. 9
892. pahāya [pts page 083] [\q  83/]      mātāpitaro bhaginī ñātibhātaro,
pañcakāmaguṇe hitvā anuruddho'va jhāyatu.

893. sameto naccagītehi sammatāḷappabodhano,
na tena suddhimajjhagaṁ3 mārassa visaye rato.

894. etaṁ ca samatikkamma rato buddhassa sāsane,
sabboghaṁ samatikkamma anuruddho'va jhāyati.

895. rūpā saddā rasā gandhā pheṭṭhabbā ca manoramā'
ete ca samatikkamma anuruddho'va jhāyati.

896. piṇḍapātā paṭikkanto4 eko adutiyo muni,
esati paṁsukūlāni anuruddho anāsavo.

897. vicinī aggahī dhovī rajayī dhārayī muni,
paṁsukūlāni matimā anuruddho anāsavo.

1 ahuṁ-[pts.]
2 vamitvāna-[pts.]
3 sudadhimajjhagā-sīmu. 1, 2, [pts,] machasaṁ.
4 piṇḍapātamatikkanto-sīmu. 1, 2, pa. piṇḍapātapaṭikkanto-[pts.]

[bjt page 216] [\x 216/]
898. mahiccho ca asantuṭṭho saṁsaṭṭho yo ca uddhato,
tassa dhammā ime honti pāpakā saṅkilesikā.

899. sato ca hoti appiccho santuṭṭho avighātavā,
pavivekarato vitto niccamāraddhavīriyo.

900. tassa dhamma ime honti kusalā bodhipakkhikā,
anāsavo ca so hoti iti vuttaṁ mahesinā.

901. mama saṅkappamaññāya satthā loke anuttaro,
manomayena kāyena iddhiyā upasaṅkami.

902. yadā me ahu saṅkappo tato uttari desayi,
nippapañcarato buddho nippapañcamadesayi.

903. tasmāhaṁ dhammamaññāya vihāsiṁ sāsane rato,
tisso vijjā anuppattā kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

904. pañcapaññāsavassāni yato nesajjiko ahaṁ,
pañcavīsativassāni yato middhaṁ samūhataṁ.

905. nāhu assāsapassāsā ṭhitavittassa tādino,
anejo santimārabbha cakkhumā parinibbuto.

906. asallīnena cittena vedanaṁ ajjhavāsayī,
pajjotasseva nibbānaṁ vimokkho cetaso ahu.

907. ete pacchimikā dāni munino phassapañcamā,
nāññe dhammā bhavissanti samubaddhe parinibbute.

908. natthi dāni punāvāso devakāyamhi1 jālini,
vikkhīṇo jātisaṁsāro natthi dāni punabbhavo.

909. yassa [pts page 085] [\q  85/]      muhuttena2 sahassadhā loko saṁvidito sabrahmakappo,
vasī iddhiguṇe cutūpapāte kāle passati devatā sa bhikkhu. 3

910. annabhāro4 pure āsiṁ daḷiddo ghāsahārako,
samaṇaṁ paṭipādesiṁ upariṭṭhaṁ yasassinaṁ.

911. somhi sakyakule jāto anuruddho'ti maṁ vidū,
upeto naccagītehi sammatāḷappabodhano.

1 devakāyasmi-[pts.] devakāyasmiṁ-pa.
2 muhutte-[pts.]
3 bhikkhuno-sīmu. 1, 2.
4 annahāro-sīmu. 1, 2.

[bjt page 218] [\x 218/]
912. athaddasāsiṁ sambuddhaṁ satthāraṁ akutobhayaṁ,
tasmiṁ cittaṁ pasādetvā pabbajiṁ anagāriyaṁ.

913. pubbenivāsaṁ jānāmi yattha me vusitaṁ pure,
tāvatiṁsesu devesu aṭṭhāsiṁ satajātiyā.

914. sattakkhattuṁ manussindo ahaṁ rajjamakārayiṁ,
cāturanto vijitāvī jambusaṇḍassa1 issaro,
adaṇḍena asatthena dhammena anusāsayiṁ.

915. ito satta tato2 satta saṁsārāni catuddasa,
nivāsamabhijānissaṁ devaloke ṭhito tadā.

916. pañcaṅgike samādhimhi sante3 ekodibhāvite,
paṭippassaddhiladdhamhi4 dibbacakkhu5 visujjha me.

917. cutūpapātaṁ jānāvi sattānaṁ āgatiṁ gatiṁ,
itthabhāvaññathābhāvaṁ jhāne pañcaṅgike ṭhito.

918. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bharo bhavanetti samūhatā.

919. vajjīnaṁ vephavagāme ahaṁ jīvitasaṅkhayā,
heṭṭhato vephagumbasmiṁ nibbāyissaṁ anāsavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā anuruddho thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

anuruddhattheragāthā.

20. 1. 10
920. samaṇassa ahu6 cintā pupphitamhi mahāvane,
ekaggassa nisinnassa pavivattassa jhāyino.

921. aññathā lokanāthamhi tiṭṭhante purisuttame,
iriyaṁ āsi bhakkhūnaṁ aññathā dāni dissati. 7

922. sīthavātaparittānaṁ hirikopīnachādanaṁ,
mattatthiyaṁ abhaañjiṁsu santuṭṭhā itarītare.

923. paṇītaṁ yadi vā lūkhaṁ appaṁ vā yadi vā bahuṁ,
yāpanatthaṁ abhuñjiṁsu agiddhā nādhimucchitā.

924. jīvitānaṁ parikkhāre bhesajje atha paccaye,
na bāḷhaṁ ussukā āsuṁ yathā te āsavakkhaye.

1 jambumaṇḍassa-sīmu. 1, 2.
2 ito-[pts.]
3 santo-sīmu. 1, 2.
4 paṭippassaddhiladdhomhi-sīvu. 1, 2. paṭippassaddhiladdhāmhi-[pts.]
5 dibbacakkhuṁ-[pts.]
6 ahu-[pts.]
7 dissate-[pts.]

[bjt page 220] [\x 220/]
925. araññe rukkhamūlesu kandarāsu guhāsu ca,
vivekamanubrūhentā1 vihaṁsu2 tapparāyanā.

926. nīcā niviṭṭhā subharā mudū atthaddhamānasā,
abyāsekā amukharā atthacintāvasānugā.

927. tato pāsādikaṁ āsi gataṁ bhuttaṁ nisevitaṁ,
siniddhā teladhārā'va ahosi iriyāpatho.

928. sabbāsavaparikkhīṇā mahājhāyī mahāhitā,
nibbutā dāni te therā parittā dāni tādisā.

929. kusalānaṁ ca dhammānaṁ paññāya ca parikkhayā,
sabbākāravarūpetaṁ lujjate jinasāsanaṁ.

930. pāpakānaṁ ca dhammānaṁ kilesānaṁ ca yo utu,
upaṭṭhitā vivekāya ye ca saddhammasesakā.

931. te kilesā pavaḍḍhantā āvisanti bahuṁ janaṁ,
kīḷanti maññe bālehi ummattehi va rakkhasā.

932. kilesehābhibhūtā te tena tena vidhāvitā,
narā kilesavatthūsu sasaṅgāmeva3 ghosite.

933. pariccajitvā saddhammaṁ aññamaññehi bhaṇḍare,
diṭṭhigatāni anventā idaṁ seyyoti raññare.

934. dhanaṁ ca puttaṁ bhariyaṁ ca chaḍḍayitvāna niggatā,
kaṭacchubhikkhāhetū4 akiccāni nisevare.

935. udarāvadehakaṁ bhutvā sayantuttānaseyyakā,
kathā vaḍḍhenti5 paṭibuddhā yā kathā satthugarahitā.

936. sabbakārukasippāni cittīkatvāna7 sikkhare,
avūpasantā ajjhattaṁ sāmaññattho'ti acchati.

937. mattikaṁ telaṁ cuṇṇaṁ ca udakāsanabhojanaṁ,
gihīnaṁ upanāmenti ākaṅkhantā bahuttaraṁ.

938. dantaponaṁ kapitthaṁ ca pupphaṁ khādaniyāni8 ca,
piṇḍapāte ca sampanne9 ambe āmalakāni ca.

939. bhesajjesu yathā vejjā kiccākicce yathā gihī,
gaṇikā'va vibhūsāyaṁ issare khattiyā yathā.

940. nekatikā [pts page 086] [\q  86/]      mañcanikā kūṭasakkhi apāṭukā, 10
bahūhi parikappehi āmisaṁ paribhuñjare.

1 vivekamanubrūhanta-pa, [pts.]
2 vihiṁsu-pa, [pts.]
3 sayaṁ gaheva-[pts.]
4 kaṭacchubhikkhahetūpi-[pts.]
5 kathā vadenti-[pts.]
6 pabuddhā-pa.
7 cittikatvāna-[pts.]
8 pupphakhādaniyāni-sīmu. 1, 2.
9 sampaṇṇo-sīmu. 1, 2.
10 avāṭukā-[pts.]

[bjt page 222] [\x 222/]
941. lesakappe pariyāye parikappenudhavitā,
jīvikatthā upāyena saṅkaḍḍhanti bahuṁ dhanaṁ.

942. upaṭṭhāpenti parisaṁ kammato no ca dhammato,
dhammaṁ paresaṁ desenti lābhato no ca atthato.

943. saṅghalābhassa bhaṇḍanti saṅghato paribāhirā, 1
paralābhūpajīvantā2 ahirīkā3 na lajjare.

944. nānuyuttā tathā eke muṇḍā saṅghāṭipārutā,
sambhāvanaṁ yevicchanti lābhasakkāramucchitā.

945. evaṁ nānappayātamhi na dāni4 sukaraṁ tathā,
aphusitaṁ5 vā phunituṁ phunasitaṁ nānurakkhituṁ.

946. yathā kaṇaṭakaṭṭhānamhi careyya anupāhano,
satiṁ upaṭṭhapetvāna evaṁ gāme munī care.

947. saritvā pubbake yogī tesaṁ vattamanussaraṁ,
kakiñcā'pi pacchimo kālo phuseyya amataṁ padaṁ.

948. idaṁ vatvā sālavane samaṇo bhāvitindriyo,
brāhmaṇo parinibbāyī isi khīṇapunabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā pārāsariyo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

pārāsariyattheragāthā.

tassuddānaṁ:
adhimutto pārāsariyo telakāni raṭṭhapālo,
māluṅkyaselo bhaddiyo aṅguli dibbacakkhuko.
pārāsariyo dasete vīsatinipātamhi parikittitā,
gāthāyo dvesatā honti pañcatālīsa uttarinti.

vīsatinipāto niṭṭhito.

1 paribāhiyā-pa.
2 paralābhopajīvantā-[pts.]
3 ahirikāva-[pts.]
4 nidāni-[pts.]
5 apphusitaṁ-sīmu. 1, 2.

[bjt page 224] [\x 224/]
30. tiṁsatinipāto.
087 30. 1. 1
949. pāsādike bahū disvā bhavitatte susaṁvute,
isi paṇḍarassa gotto apucchi phussasavhayaṁ.

950. kiṁchandā kimadhippāyā kimākappā bhavissare,
anāgatamhi kālamhi taṁ me akkhāhi pucchito.

951. suṇohi vacanaṁ mayhaṁ isipaṇḍarasavhaya,
sakkaccaṁ upadhārehi ākkhicissāmyanāgataṁ.

952. kodhanā upanāhī ca makkhī thambhī saṭhā bahū,
issukī nānāvādā ca bhavissanti anāgate.

953. aññātamānino dhamme gambhīre tīragocarā,
lahukā agarū dhamme aññamaññamagāravā.

954. bahū ādīnavā loke uppajjissantyanāgate, 1
sudesitaṁ imaṁ dhammaṁ kilesissanti dummatī.

955. guṇahīnā'pi saṅghamhi voharantā2 visāradā,
balavanto bhavissanti mukharā assutāvino.

956. guṇavanto'pi saṅghamhi voharantā yathātthato,
dubbalā te bhavissanti hirīmanā anatthikā.

957. rajataṁ jātarūpaṁ ca khettaṁ vatthumajeḷakaṁ,
dāsidāsaṁ ca dummedha sādiyissantyanāgate. 3

958. ujjhānasaññino bālā sīlesu asamāhitā,
unnaḷā vicarissanti kalahābhiratā magā.

959. uddhatā ca bhavissanti nīlacīvarapārutā,
kuhā thaddhā lapā siṅgī carissantyariyā viya.

960. telasaṇṭhehi4 kesehi capalaṁ añjitakkhikā, 5
rathiyāya gamissanti dantavaṇṇikapārutā. 6

961. ajegucchaṁ vimuttehi surattaṁ arahaddhajaṁ,
jigucchissanti kāsāvaṁ odātesu samucchitā.

962. lābhakāmā bhavissanti kusītā hīnavīriyā,
kicchantā vanapatthāni7 gāvantesu vasissare.

1 uppajjissanti'nāgate-[pts,] pa.
2 voharanti-[pts.]
3 sādiyissanti'nāgate-[pts.]
4 telasaṇhehi-[pts.]
5 añjanakkhikā-[pts.]
6 dantavaṇṇakapārutā-[pts.]
7 vanapattāni-[pts.]
[bjt page 226] [\x 226/]
963. ye [pts page 088] [\q  88/]      ye lābhaṁ labhissanti micchājīvaratā sadā,
te te'va anusikkhantā bhamissanti1 asaṁyatā.

964. ye ye alābhino lābhaṁ na te pujjā bhavissare,
supesale'pi te dhīre sevissanti na te tadā.

965. pilakkhurajanaṁ rattaṁ garahantā sakaṁ dhajaṁ,
titthiyānaṁ dhajaṁ keci dhāressantyavadātakaṁ. 2

966. agāravo ca kāsāve tadā tesaṁ bhavissati,
paṭisaṅkhā ca kāsāve bhikkhūnaṁ na bhavissati.

967. abhibhūtassa dukkhena sallaviddhassa ruppato,
paṭisaṅkhā mahāghorā nāgassāsi acintiyā.

968. chaddanto hi tadā disvā surattaṁ arahaddhajaṁ,
tāvadeva bhaṇī gāthā gajo atthopasaṁhitā.

969. anikkasāvo kāsāvaṁ yo vatthaṁ paridahessati,
apeto damasaccena na so kāsāvamarahati.

970. yo ca vantakasāvassa sīlesu susamāhito,
upeto damasaccena sa ve kāsāvamarahati.

971. vipannasīlo dummedho pākaṭā kammakāriyo,
vibbhantacitto nissukko na so kāsāvamarahati.

972. yo ca sīlena sampanno vītarāgo samāhito,
odātamanasaṅkappo save kāsāvamarahati.

973. uddhato unnaḷo bālo sīlaṁ yassa na vijjati,
odātakaṁ arahati kāsāvaṁ kiṁ karissati.

974. bhikkhū ca bhakkhuniyo ca duṭṭhacittā anādarā,
tādīnaṁ mettacittānaṁ nigigaṇhissantyanāgate. 3

975. sikkhāpentā'pi therehi bālā cīvaradhāraṇaṁ,
na suṇissanti dummedhā pākaṭā kāmakāriyā.

976. te tathā sikkhitā bālā aññamaññaṁ agāravā,
nādiyissantupajjhāye thaphaṅko viya sārathiṁ.

1 bhajissanti-[pts.]
2 dhārissantyavadātakaṁ-sīmu. 1, 2.
3 niggahissanti'nāgate-[pts.]

[bjt page 228] [\x 228/]
977. evaṁ anāgataddhānaṁ paṭipatti bhavissati,
bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ ca patte kālamhi pacchime.

978. purā āgacchate etaṁ anāgataṁ mahabbhayaṁ,
subbacā hotha sakhilā aññamaññaṁ sagāravā.

979. mettacittā kāruṇikā hotha sīlesu saṁvutā,
āraddhaviriyā pahitattā niccaṁ daḷhaparakkamā.

980. pamādaṁ [pts page 089] [\q  89/]      bhayato disavā appamādaṁ ca khemato,
bhavethaṭṭhaṅgikaṁ maggaṁ phusantā1 avataṁ pada'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā phusso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

phussattheragāthā.

30. 1. 2
981. yathācārī yathāsato satīmā yatasaṅkammajjhāyi appamatto,
ajjhattarato samāhitatto2 eko santusito tamāhu bhikkhuṁ.

982. allaṁ sukkhaṁ vā3 bhuñjanto na bāḷhaṁ suhito siyā,
ūnodaro4 mitāhāro sato bhikkhu paribbaje.

983. cattāro pañca ālope abhutvā udakaṁ pive,
alaṁ phāsuvihārāya pahitattassa bhikkhuno.

984. kappiyaṁ taṁ ce chādeti5 tīvaraṁ idamatthitaṁ,
alaṁ phāsuvihārāya pahitattassa bhikkhuno.

985. pallaṅkena nisinnassa jaṇṇuke nābhivassati,
alaṁ phāsuvihārāya pahitattassa bhikkhuno.

986. yo sukhaṁ dukkhato adda dukkhamaddakkhi sallato,
ubhayantarena6 nāhosi kena lokasmiṁ7 kiṁ siyā.

987. mā me kadāci pāpiccho kusīto hīnaviriyo,
appassuto anādaro kena lokasmiṁ7 kiṁ siyā.

988. bahussuto ca medhāvī sīlesu susamāhito,
cetosamathamanuyutto api muddhani tiṭṭhatu.

1 phusanti-[pts.]
2 susamāhitatto-[pts.]
3 ca-[pts.]
4 ūnūdaro-pa, [pts.]
5 kappiyatañca ādeti-[pts.]
6 ubhayantare-sīmu. 1, 2.
7 lokasmi-[pts.]

[bjt page 230] [\x 230/]
989. yo papañcamanuyutto papañcābharato mago,
virādhayī so nibbānaṁ yegakkhemaṁ anuttaraṁ.

990. yo ca papañcaṁ hitvāna nippapañcapathe rato,
ārādhayī so nibbānaṁ yogakkhemaṁ anuttaraṁ.

991. gāme vā yadi vā raññe ninne vā yadi vā thale,
yattha arahanto viharanti taṁ bhūmiṁ rāmaṇeyyakaṁ.

992. ramaṇīyā1 araññāni yattha na ramatī mano,
vītarāgā ramissanti2 na te kāmagavesino.

993. nidhīnaṁ'va pavattāraṁ yaṁ passe vajjadassinaṁ,
niggayhavādiṁ [pts page 090] [\q  90/]      medhāviṁ tādisaṁ paṇḍitaṁ bhaje,
tādisaṁ bhajamānassa seyyo hoti na pāpiyo.

994. evadeyyānusāseyya asabbhā ca nivāraye,
sataṁ hi so piyo hoti asataṁ hoti appiyo.

995. aññassa bhagavā buddho dhammaṁ desesi cakkhumā,
dhamme desīyamānamhi sotamodhesimatthiko,
taṁ me amoghaṁ savanaṁ vimuttomhi anāsavo.

996. neva pubbenivāsāya na'pi dibbassa cakkhuno,
cetopariyāya ididhiyā cutiyā upapattiyā,
sotadhātuvisuddhiyā paṇiya me na vijjati.

997. rukkhamūlaṁ'va nissāya muṇḍo saṅghāṭipāruto,
paññāya uttamo thero upatisso ca3 jhāyati.

998. avitakkaṁ samāpanno sammāsambuddhasāvako,
ariyena tuṇhībhāne4 upeto hoti tāvade.

999. yathā'pi pabbato selo acalo suppatiṭṭhito, 5
evaṁ mohakkhayā bhikkhu pabbato'va na vedhati.

1000. anaṅgaṇassa posassa niccaṁ sucigavesino,
vālaggamattaṁ pāpassa abbhāmattaṁ'va khāyati.

1001. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
nikkhipissaṁ imaṁ kāyaṁ sampajāno patissato.

1 ramaṇīyāni-sīmu. 1, 2.
2 ramessanti-sīmu. 1, 2.
3 upatisso'va-[pts.]
4 tuṇhibhāvena-[pts.]
5 supatiṭṭhato-[pts.]

[bjt page 232] [\x 232/]
1002. nābhinandāmi maraṇaṁ nābhinandāmi jīvitaṁ,
kālaṁ ca paṭikaṅkhāmi nibbisaṁ bhatako yathā.

1003. ubhayenamidaṁ maraṇameva nāmaraṇaṁ pacchā vā pure vā,
paṭipajjatha mā vinassatha khaṇo vo1 mā upaccagā.

1004. nagaraṁ yathā paccantaṁ guttaṁ santarabāhiraṁ,
evaṁ gopetha attānaṁ khaṇo vo mā upaccagā,
khaṇātītā hi socanti nirayamhi samappitā.

1005. upasanto uparato mantabhāṇī2 anuddhato,
dhunāti pāpake dhamme dumapattaṁ va māluto.

1006. upasanto uparato mantabhāṇī2 anuddhato,
appāsi3 pāpake dhamme dumapattaṁ va māluto.

1007. upasanto [pts page 091] [\q  91/]      anāyāso vippasanno anāvilo, 4
kalyāṇasīlo dhovī dukkhassantakaro siyā.

1008. na vissase ekatiyesu evaṁ
agārisu pabbajitesu cā'pi,
sādhū'pi5 hutvāna asādhu honti
asādhu hutvā puna sādhu honti.

1009. kāmacchando ca vyāpādo thīnamiddhaṁ ca bhikkhuno,
uddhaccaṁ vicikicchā ca pañcete cittakelisā.

1010. yassa sakkariyamānassa asakkārena cūbhayaṁ,
samādhi na vikampati appamādavihārino.

1011. taṁ jhāyikaṁ sātatikaṁ sukhumadiṭṭhivipassakaṁ,
upādānakkhayārāmaṁ āhu sappuriso iti.

1012. mahāsamuddo paṭhavī6 pabbato anilo'pi ca,
uparāya na yujjanti satthu varavimuttiyā.

1013. cakkānuvattako thero mahāñāṇī samāhito,
paṭhavāpaggisamāno7 na rajjati na dussati.

1014. paññāpāramitaṁ patto mahābuddhi mahāmati, 8
ajaḷo jaḷasamāno sadā carati nibbuto.

1 ve-sīmu. 1, 2.
2 mattabhāṇi-sīmu. 1, 2.
3 abbahī-syā, [pts.]
4 vippasannamanāvilo-[pts.]
5 sādhu -sīmu. 1, 2.
6 pathavī-
7 pathavāpaggisamāno-[pts.]
8 mahāmuni-syā, [pts.]

[bjt page 234] [\x 234/]
1015. pariciṇṇe mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā'ti.

1016. sampādethappamādena esā me anusāsanī,
handāhaṁ parinibbissaṁ vippamuttomhi sabbadhī'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā sāriputto thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

sāriputtattheragāthā.

30. 1. 3
1017. pisunena ca kodhanena ca maccharinā ca vibhūtanandinā,
sakhitaṁ na kareyya paṇḍito pāpo kāpurisena saṅgamo.

1018. saddhena ca pesalena ca paññavatā bahussutena ca,
sakhitaṁ hi1 kareyya paṇḍito bhaddo sappurisena saṅgamo.

1019. passa cittakataṁ2 bimbaṁ arukāyaṁ samussitaṁ,
āturaṁ bahusaṅkappaṁ yassa natthi dhuvaṁ ṭhiti.

1020. passa cittakataṁ2 rūpaṁ maṇinā kuṇḍalena ca,
aṭṭhiṁ tacena onaddhaṁ saha vatthena sobhati.

1021. alattakakatā pādā mukhaṁ cuṇṇakamakkhitaṁ,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1022. aṭṭhapādakatā kesā nettā añjanamakkhitā,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1023. añjanīva navā cittā pūtikāyo alaṅkato,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1024. odahi migavo pāsaṁ nāsadā vāguraṁ migo,
bhutvā nivāpaṁ gacchāma kandante migabandhake.

1025. chinnā pāsā migavassa nāsadā vāguraṁ migo,
bhutvā nivāpaṁ gacchāma socante migaluddake.

1026. bahussuto cittakathī buddhassa paricārako,
pannabhāro visaññutto seyyaṁ kappeti gotamo.

1 sakhitaṁ-sīmu. 1, 2.
2 cittīkataṁ-sīmu. 1, 2.

[bjt page 236] [\x 236/]
1027. khīṇāsavo visaññutto saṅgātīto sunibbuto,
dhāreti antimaṁ dehaṁ jātimaraṇapāragū. 1

1028. yasmiṁ [pts page 092] [\q  92/]      pasmiṁ patiṭṭhitā dhammā buddhassādiccahandhuno,
nibbānagamane magge so'yaṁ tiṭṭhati gotamo.

1029. dvāsītiṁ buddhato gaṇhiṁ2 dve sahassāni bhikkhuto,
caturāsaṁtisahassāni ye me dhammā pavattino.

1030. appassutā'yaṁ3 puriso balivaddo'va jīrati,
maṁsāni tassa vaḍḍhati paññā tassa na vaḍḍhati.

1031. bahussuto appassutaṁ yo sutenātimaññati,
andho padīpadhāro'va tatheva paṭibhāti maṁ.

1032. bahussutaṁ upāseyya sutaṁ ca na vināsaye,
taṁ mūlaṁ brahvacariyassa tasmā dhammadharo siyā.

1033. pubbāparaññū atthaññū niruttipadakovido,
suggahītaṁ ca gaṇhāti atthaṁ copaparikkhati.

1034. khantyā chandīkato4 hoti ussahitvā tuleti taṁ,
samaye so padahati ajjhattaṁ susamāhito.

1035. bahussutaṁ dhammadharaṁ sappaññaṁ buddhasāvakaṁ,
dhammaviññāṇamākaṅkhaṁ taṁ bhajetha tathāvidhaṁ.

1036. bahussuto dhammadharo kosārakkho mahesino,
cakkhu sabbassa lokassa pūjanīyo bahussuto.

1037. dhammārāmo dhammarato dhammaṁ anuvicintayaṁ,
dhammaṁ anussaraṁ bhikkhu saddhammā na parihāyati.

1038. kāyamaccheragaruno5 hiyyamāne6 anuṭṭhahe,
sarīrasukhagiddhassa kuto samaṇaphāsutā.

1039. na pakkhanti disā sabbā dhammā nappaṭibhanti maṁ,
gate kalyāṇamittamhi andhakāraṁva khāyati.

1040. abbhatītasahāyassa atītagatasatthuno,
natthi etādisaṁ mittaṁ yathā kāyagatā sati.

1 jātimaraṇapāragu-[pts.]
2 gaṇhi-[pts.]
3 appassutoyaṁ-syā, [pts.]
4 chandikato-[pts.]
5 kāyamaccheragaruko-sīmu. 1, 2.
6 hiyyamāno-sīmu. 1, 2.

[bjt page 238] [\x 238/]
1041. ye purāṇā atītā te navehi na sameti me,
svajja eko'va jhāyāmi vassupeto'va1 pakkhimā.

1042. dassanāya abhiktante2 nānā verajjake bahū,
mā vārayittha sotāro passantu samayo mamaṁ.

1043. dassanāya [pts page 093] [\q  93/]      abhikkante2 nānā verajjake puthu,
karoti satthā okāsaṁ na nivāreti cakkhumā.

1044. paṇṇavīsati vassāni sekhabhūtassa me sato,
na kāmasaññā uppajji passa dhammasudhammataṁ.

1045. paṇṇavīsati vassāni sekhabhūtassa me sato,
na desasaññā uppajji passa dhammasudhammataṁ.

1046. paṇṇavīsati vassāni sekhabhūtassa me sato,
mettena kāyakammena chāyā'va anapāyinī.

1047. paṇṇavīsati vassāni sekhabhūtassa me sato,
mettena vacīkammena chāyā'va anapāyinī.

1048. paṇṇavīsati vassāni sekhabhūtassa me sato,
mettena manokammena chāyā'va anapāyinī.

1049. buddhassa caṅkamantassa piṭṭhito anucaṅkamiṁ,
dhamme desīyamānamhi ñāṇaṁ me udapajjatha.

1050. ahaṁ sakaraṇīyomhi sekho3 appattamānaso,
satthu ca parinibbānaṁ yo amhaṁ anukampako.

1051. tadāsi yaṁ bhiṁsanakaṁ tadāsi lomahaṁsanaṁ,
sabbākāravarūpete sambuddhe parinibbute.

1052. bahussuto dhammadharo kosārakkho mahesino,
cakkhu sabbassa lokassa anando parinibbuto.

1053. bahussuto dhammadharo kosārakkho mahesino,
cakkhu sabbassa lokassa andhakāre tamonudo.

1 'vāsupeto'tipi pāḷi.
2 atikkante-[pts.],
[bjt] abhiktante [should likely be] abhikkante [having a printing error of k going to t]
3 sekkho-sīmu. 1, 2.

[bjt page 240] [\x 240/]
1054. gatimanto satimanto dhitimanto ca yo isi,
saddhammadhārako thero ānando ratanākaro.

1055. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro natthi dāni punabbhavo'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā ānando thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

ānandattheragāthā.

tassuddānaṁ:
phussopatisso ānando tayo'tiṁsepakittitā1
gāthāyo tattha saṅkhātā sataṁ pañuca ca uttarī'ti.

tiṁsatinipāto niṭṭhito.

1 tayo'timeva kittitā-sīmu. 1, 2. tayo'time pakittitā-[pts.]

[bjt page 242] [\x 242/]
40. cattālīsanipāto.

[pts page 094  [\q  94/]     40. 1. 1]
1056. na gaṇena purakkhato care
vimano hoti samādhi dullabho,
nānā janasaṅgaho dukho1
iti disvāna gaṇaṁ na rocaye.

1057. na kulāni upabbaje muni
vimano hoti samādhi dullabho,
so ussukko rasānugiddho
atthaṁ riñcati yo sukhāvaho. 2

1058. paṅkoti hi naṁ pavedayuṁ3
yāyaṁ vandanapūjanā kulesu,
sukhumaṁ sallaṁ durubbahaṁ4
sakkāro kāpurisena dujjaho.

1059. senāsanamhā oruyha nagaraṁ piṇḍāya pāvisiṁ,
bhuñjantaṁ purisaṁ kuṭṭhi sakkaccaṁ taṁ upaṭṭhahiṁ.

1060. so me pakkena hatthena ālopaṁ upanāmayi,
ālopaṁ pakkhipantassa aṅgulīpettha chijjatha.

1061. kuḍḍamūlaṁ ca nissāya ālopaṁ taṁ abhuñjisaṁ,
bhuñjamāne va5 bhutte vā jegucchaṁ me na vijjati.

1062. uttiṭṭhapiṇḍo āhāro pūtimuttaṁ ca osadhaṁ,
senāsanaṁ rukkhamūlaṁ paṁsukūlaṁ ca cīvaraṁ,
yassete abhisambhūtvā sa ve cātuddiso naro.

1063. yattha eke vihaññanti āruhantā siluccayaṁ,
tattha6 buddhassa dāyādo sampajāno patissato,
iddhibalenupatthaddho kassapo abhirūhati.

1064. piṇḍapātapaṭikkanto selamāruyha kassapo,
jhāyati anupādāno pahīnabhayabheravo.

1065. piṇḍapātapaṭikkanto selamāruyha kassapo,
jhāyati anupādāno ḍayhamānesu nibbuto.

1066. piṇḍapātapaṭikkanto selamāruyha kassapo,
jhāyati anupādāno katakicco anāsavo.

1 dukkho-syā, [pts,] sīmu. 1, 2.
2 sukhādhivāho-syā.
3 avedayuṁ-pa.
4 dujjahaṁ-pa.
5 bhūñjamāne ca-[pts.]
6 tassa-sīmu. 1, 2.

[bjt page 244] [\x 244/]
1067. karerimālāvitatā [pts page 095] [\q  95/]      bhūmibhāgā manoramā,
kuñjarābhirudā rammā te selā ramayanti maṁ.

1068. nīlabbhavaṇṇā rucirā vārisītā suvindharā,
indagopakasañchannā te selā ramayanti maṁ.

1069. nīlabbhakūṭasadisā kūṭāgāravarūpamā,
vāraṇābhirudā rammā te selā ramayanti maṁ.

1070. abhivuṭṭhā rammatalā nagā isihi sevitā,
abbhunnaditā sikhīhi te selā ramayanti maṁ.

1071. alaṁ jhāyitukāmassa pahitattassa me sato,
alaṁ me atthakāmassa pahitattassa bhikkhuno.

1072. alaṁ me phāsukāmassa pahitattassa bhikkhuno,
alaṁ me yogakāmassa pahitattassa tādino.

1073. ummāpupphena1 samānā gaganāvabbhachāditā,
nānādijagaṇākiṇṇā te selā ramayanti maṁ.

1074. anākiṇṇā gahaṭṭhehi migasaṅghanisevitā,
nānādijagaṇākiṇṇā te selā ramayanti maṁ.

1075. acchodikā puthusilā genaṅgulamigāyutā,
ambusevālasañchannā te selā ramayanti maṁ.

1076. na pañcaṅgikena turiyena rati me hoti tādisi,
yathā ekaggacittassa sammā dhammaṁ vipassato.

1077. kammaṁ bahukaṁ na kāraye parivajjeyya janaṁ na uyyame,
ussukko so rasānugiddho atthaṁ riñcati yo sukhāvaho.

1078. kammaṁ bahukaṁ na kāraye parivajjeyya anattaneyyameta,
kicchati kāyo kilamati dukkhito so samathaṁ na vindati.

1079. oṭṭhappahatamattena attānampi ta passati,
patthaddhagīvo carati ahaṁ seyyoti maññati.

1 ummāpupphavasamānā-[pts.]

[bjt page 246] [\x 246/]
1080. aseyyo seyyasamānaṁ bālo maññati attānaṁ,
na taṁ viññū pasaṁsanti patthaddhamānasaṁ naraṁ.

1081. yo ca seyyohamasmīti nāhaṁ seyyoti vā puna,
hīnohaṁ1 sadiso vā'ti vidhāsu na vikampati.

1082. paññavantaṁ [pts page 096] [\q  96/]      tathā tādiṁ2 sīlesu susamāhitaṁ,
cetosamathamanuyuttaṁ3 taṁ ve4 viññū pasaṁsare.

1083. yassa sabrahmacārīsu gāravo nūpalabbhati,
ārakā hoti saddhammā nabhaso paṭhavī5 yathā.

1084. yesaṁ ca hiri ottappaṁ sadā sammā upaṭṭhitaṁ,
virūḷhabrahmacariyā te6 tesaṁ khīṇā punabbhavā.

1085. uddhato capalo bhikkhu paṁsukūlena pāruto,
kapīva sīhacammena na so tenupasobhati.

1086. anuddhato acapalo nipako saṁvutindriyo,
lobhati paṁsukūlena sīho'va girigabbhare.

1087. ete sambahulā devā iddhimanto yasassino,
dasadevasahassāni sabbe te brahmakāyikā.

1088. dhammasenāpatiṁ vīraṁ7 mahājhāyiṁ samāhitaṁ,
sāriputtaṁ namassantā tiṭṭhanti pañjalīkatā.

1089. namo te purisājañña namo te purisuttama,
yassa te nābhijānāma yaṁ'pi nissāya jhāyati.

1090. accheraṁ vata buddhānaṁ gambhīro gocaro sako,
ye mayaṁ nābhijānāma vālavedhisamāgatā.

1091. taṁ tathā devakāyehi pūjitaṁ pūjanārahaṁ,
sāriputtaṁ tadā disvā kappinassa sītaṁ ahu.

1092. yāvatā buddhakhettamhi ṭhapayitvā mahāmuniṁ,
dhutaguṇe visiṭṭhohaṁ sadiso me na vijjati.

1093. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ,
ohito garuko bhāro natthi dāni punabbhavo.

1 hīno taṁ-sīmu. 1, 2, pa.
2 tathāvādiṁ-syā, [pts.]
3 cetosamathasaṁyuttaṁ-[pts.]
4 taṁ ca-[pts.]
5 puthavī-machasaṁ, [pts,] puthuvī-syā.
6 virūḷhabrahmacariyā-[pts.]
7 dhīraṁ-[pts.]

[bjt page 248] [\x 248/]
1094. na cīvare na sayane bhojane nupalippati, 1
gotamo anappameyyo mulālapupphaṁ2 vimalaṁ'va,
ambunā nikkhamaninno3 tibhavābhinissaṭo. 4

1095. satipaṭṭhanagīvo so saddhāhattho mahāmuni,
paññāsīso mahāñāṇī sadā carati nibbuto'ti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahākassapo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahākassapattheragāthā.

tassuddānaṁ:
cattālīsanipātamhi mahākassapasavhayo,
eko'va thero gāthāyo cattālīsa duve'pi cā'ti.

cattālīsanipāto niṭṭhito.

1 nupalimpati-pa.
2 muḷālipupphaṁ-[pts.]
3 nikkhammaninno-[pts.] nikkhammaninnoti-sīmu. 1, 2.
4 bhavābhinissaṭo-sīmu. 1, 2.

[bjt page 250] [\x 250/]
50. paññāsanipāto.

[pts page 097] [\q  97/]
50. 1. 1
1096. kadā nu'haṁ pabbatakandarāsu
ekākiyo addutiyo vihassaṁ
aniccato sabbabhavaṁ vipassaṁ
taṁ me idaṁ taṁ nu kadā bhavissati.

1097. kadā nu'haṁ bhinnapaṭandharo1 muni
kāsāvavattho amamo nirāso2
rāgaṁ ca dosaṁ ca tatheva mohaṁ
hantvā sukhī pavanagato vihassaṁ.

1098. kadā aniccaṁ vadharoganīḷaṁ3
kāyaṁ imaṁ maccujarāyupaddutaṁ
vipassamāno vītabhayo vihassaṁ
eko vane taṁ nu kadā bhavissati.

1099. kadā nu'haṁ bhayajananiṁ dukhāvahaṁ4
taṇhālatā bahuvidhānuvattaniṁ
paññāmayaṁ tikhiṇamasiṁ gahetvā
chetvā vase tampi kadā bhavissati.

1100. kadā nu paññāmayamuggatejaṁ
satthaṁ isīnaṁ sahasādiyitvā5
māraṁ sasenaṁ sahasā bhañjissaṁ
sīhāsane taṁ nu kadā bhavissati.

1101. kadā nu'haṁ sabbhisamāgamesu
diṭṭho bhave dhammagarūhi tādihi
yathāvadassīhi jitindriyehi
padhāniyo taṁ nu kadā bhavissati.

1102. kadā nu maṁ tandikhudā pipāsā
vātātapā kīṭasiriṁsapā6 vā
nabādhayissanti7 na taṁ giribbaje
atthatthiyaṁ taṁ nu kadā bhavissati.

1103. kadā [pts page 098] [\q  98/]      nu kho yaṁ viditaṁ mahesinā
cattāri saccāni sududdasāni
samāhitatto satimā agacchaṁ,
paññāya taṁ taṁ nu kadā bhavissati.

1104. kadā nu rūpe amite ca sadde
gandhe rase phusitabbe ca dhamme
ādittatohaṁ samathehi yutto
paññāya dakkhaṁ8 tadidaṁ kadā me.

1105. kadā nu'haṁ dubbacanena vutto
tato nimittaṁ vimano na hessaṁ
atho pasattho'pi tato nimittaṁ
tuṭṭho na hessaṁ tadidaṁ kadā me.

1 paṭaddharo-machasaṁ.
2 nirāsayo-[pts.]
3 vadharoganīḷa-sīmu. 1, 2.
4 dukkhāvahaṁ-[pts.]
5 ahamādiyitvā-syā.
6 kīṭasarīsapā-sīmu. 1, 2, pa.
7 nibādhayissanti-[pts.]
8 dacchaṁ-sīmu. 1, 2, pa.
[bjt page 252] [\x 252/]
1106. kadā nu kaṭṭhe ca tiṇe latā ca
khandhe imehaṁ amite ca dhamme
ajjhattikāneva ca bāhirāni ca
samaṁ tuleyyaṁ tadidaṁ kadā me.

1107. kadā nu maṁ pāvusakālamegho
navena toyena sacīvaraṁ vane
isippayātamhi pathe vajantaṁ
ovassate taṁ nu kadā bhavissati.

1108. kadā mayūrassa sikhaṇḍino vane
dijassa sutvā girigabbhare rutaṁ
paccuṭṭhahitvā amatassa pattiyā
saṁcintiye taṁ nu kadā bhavissati.

1109. kadā nu gaṅgaṁ yamunaṁ sarassatiṁ
pātālakhittaṁ vaḷavāmukhaṁ ca1
asajjamāno patareyyamiddhiyā
vibhīsanaṁ2 taṁ nu kadā bhavissati.

1110. kadā nu nāgo'va asaṅgacārī3
padālaye kāmaguṇesu chandaṁ
nibbajjayaṁ sabbasubhaṁ nimittaṁ
jhāne yuto taṁ nu kadā bhavissati.

1111. kadā [pts page 099] [\q  99/]      iṇaṭṭo'va daḷiddako nidhiṁ
ārādhayitvā dhanikehi pīḷito
tuṭṭho bhavissaṁ adhigamma sāsanaṁ
mahesino taṁ nu kadā bhavissati.

1112. bahūni vassāni tayāmhi yācito
āgāravāsena alaṁ nu te idaṁ
taṁ dāni maṁ pabbajitaṁ samānaṁ
kiṁkāraṇā citta tuvaṁ na yuñjasi.

1113. nanu ahaṁ citta tayāmhi yācito
giribbaje citrachadā vihaṅgamā
mahindaghosatthantābhigajjino
te taṁ ramissanti4 vanamhi jhāyinaṁ.

1114. kulamhi mitte ca piye ca ñātake
khiḍḍāratiṁ kāmaguṇaṁ ca loke
sabbaṁ pahāya imamajjhapāgato5
atho'pi tvaṁ citta na mayha tussasi. 6

1115. mameva etaṁ na hi tvaṁ paresaṁ
sannāhakāle paridevitena kiṁ
sabbaṁ idaṁ calamiti pekkhamāno
abhinikkhamiṁ amatapadaṁ7 jigīsaṁ.

1 baḷavāmukhañca-[pts,] pa.
2 vihiṁsanaṁ-[pts.]
3 saṅgāmacārī-syā, [pts.] aṅgāmacārī-pa.
4 ramessanti-sīmu. 1, 2.
5 idamajjhapāgato-syā, [pts.] idhamajjhapāgano-pa.
6 tussati-sīmu. 1, 2, pa.
7 amataṁ padaṁ-syā, [pts,] pa.

[bjt page 254] [\x 254/]
1116. suyuttavādī1 dvipadānamuttamo
mahābhisakko naradammasārathi2
cittaṁ calaṁ makkaṭasannibhaṁ iti
avītarāgena sudunnivārayaṁ.

1117. kāmā hi citrā madhurā manoramā
aviddasu yattha sitā puthujjanā
te dukkhamicchanti punabbhavesino
cittena nītā niraye nirākatā.

1118. mayūrakoñcābhirutamhi kānane
dīpīhi vyagghehi purakkhato vasaṁ
kāye apekkhaṁ jaha mā virādhaya3
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1119. bhāvehi [pts page 100] [\q 100/]      jhānāni ca inidriyāni4
balāni bojjhaṅgasamādhibhāvanā
tisso ca vijjā phusa buddhasāsane
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1120. bhāvehi maggaṁ amatassa pattiyā
niyyānikaṁ sabbadukhakkhayogadhaṁ
aṭṭhaṅgikaṁ sabbakilesasodhanaṁ
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1121. dukkhanti khandhe paṭipassa yoniso
yato ca dukkhaṁ samudeti taṁ jaha
idheva dukkhassa karohi antaṁ
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1122. aniccaṁ dukkhanti vipassa yoniso
suññaṁ anattāti aghaṁ vadhanti ca
manovicāre uparundha cetaso
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1123. muṇḍo virūpo abhisāpamāgato
kapālahatthova kulesu bhikkhasu5
yuñjassu satthuvacane mahesino
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1124. susaṁvutatto visikhantare6 caraṁ
kulesu kāmesu asaṅgamānaso
cando yathā dosinapuṇṇamāsiyā
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1125. āraññiko hohi7 ca piṇaḍapātiko
sosāniko hohi7 ca paṁsukūliko
nesajjiko hohi7 sadā dhute rato
itissu maṁ citta pure niyuñjasi.

1 suvuttavādī-syā, [pts.]
2 niraṁkatā-syā, [pts.]
3 virāye-[pts.]
4 indriyāni ca-[pts.]
5 bhikkhusu-sīmu, 1, 2.
6 sikhantaraṁ-syā, [pts.]
7 hoti-syā, [pts.]

[bjt page 256] [\x 256/]
1126. ropetva1 rukkhāni yathā phalesī
mūle taruṁ chettu tameva icchasi
tathūpamaṁ cittamidaṁ2 karosi
yaṁ maṁ aniccamhi cale niyuñjasi.

1127. arūpa dūraṅgama ekacāri
na te karissaṁ vacanaṁ idānihaṁ
dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā
nibbānamevābhimano carissaṁ.

1128. nāhaṁ alakkhyā ahirikkatāya3 vā
na cittahetū na ca dūrakantanā
ājīvahetū ca ahaṁ na nikkhamiṁ
kato ca te citta paṭissavo mayā.

1129. appicchatā sappurisehi vaṇṇitā
makkhappahānaṁ vūpasamo dukhassa4
itissu [pts page 101] [\q 101/]      maṁ citta tadā niyuñjasi
idāki tvaṁ gacchasi pubbaciṇṇaṁ.

1130. taṇhā avijjā5 ca piyāppiyañca6
subhāni rūpāni sukhā ca vedanā
manāpiyā kāmaguṇa ca vantā
vante ahaṁ āvamituṁ7 na ussahe.

1131. sabbattha te citta vaco kataṁ mayā
bahūsu jātīsu na mesi kopito
ajjhattasambhavo kataññutāya te
dukkhe ciraṁ saṁsaritaṁ tayā kate.

1132. tvaññeva no citta karosi brāhmaṇo
tvaṁ khattiyo8 rājadasī karosi
vessā ca suddā ca bhavāma ekadā
devattanaṁ vā'pi taveva vāhasā.

1133. tave'va hetū asurā bhavāmase
tvaṁmūlakaṁ nerayikā bhavāmase
atho tiracchānagatā'pi ekadā
petattanaṁ vā'pi tave'va vāhasā.

1134. nanu9 dubbhissasi maṁ punappunaṁ
muhuṁ muhuṁ cāraṇīkaṁ'va dassayaṁ10
ummattakeneva mayā palobhasi
kiñcā'pi te citta virādhitaṁ mayā.

1135. idaṁ pure cittamacāri cārikaṁ
yenicchakaṁ yatthakāmaṁ yathāsukhaṁ
tadajjahaṁ niggahessāmi11 yoniso
hatthippabhinnaṁ12 viya aṅkusaggaho.

1 ropetvā-[pts.]
2 citta idaṁ-[pts.]
3 ahirīkatāya-[pts.]
4 dukkhassa-[pts.]
5 taṇhaṁ avijjaṁ-[pts.]
6 piyāpiyaṁ ca-[pts.]
7 āvasituṁ-syā. āgamituṁ-[pts.]
8 khattiyā-[pts.]
9 na nūna-syā, [pts.]
10 vāru kaṁva dassahaṁ-[pts.] vāraṇikaṁ va dussahaṁ-syā.
11 niggahissāmi-syā.
12 hatthiṁ pabhinnaṁ-syā.

[bjt page 258] [\x 258/]
1136. satthā ca me lokamimaṁ adhiṭṭhahi
aniccato addhuvato asārato,
pakkhanda maṁ citta jinassa sāsane
tārehi oghā mahatā1 suduttarā.

1137. na te idaṁ citta yathā purāṇakaṁ
nāhaṁ alaṁ tuyhavase nivattituṁ,
mahesino pabbajitomhi sāsane
na mādisā honti vināsadhārino.

1138. nagā [pts page 102] [\q 102/]      samuddā saritā vasundharā
disā catasso vidisā adho divā, 2
sabbe aniccā tibhavā upaddutā
kuhiṁ gato citta sukhaṁ ramissasi.

1139. dhitipparaṁ3 kiṁ mama citta kāhisi
na te alaṁ citta vasānuvattako,
na jātu bhastaṁ ubhatomukhaṁ4 chupe
dhiratthu pūraṁ nava sotasandaniṁ. 5

1140. varāhaeṇeyya vigāḷhasevite
pabbhārakūṭe pakate'va sundare,
navambunā pāvusasittakānane
tahiṁ guhāgehagato ramissasi.

1141. sunīlagīvā susikhā supekhuṇā
sucittapattacchadanā vihaṅgamā,
suvañjughosatthanitābhigajjino
te taṁ ramissanti6 vanamhi jhāyinaṁ.

1142. vuṭṭhamhi deve caturaṅgule tiṇe
saṁpupphite meghanibhamhi kānane,
nagantare viṭapisamo sayissaṁ
taṁ me mudū hehiti tūlasannibhaṁ.

1143. tathā tu kassāmi7 yathā'pi issaro
yaṁ labbhati tena'pi hotu me alaṁ,
na tāhaṁ kassāmi8 yathā atandito
biḷārabhastaṁ'va yathā sumadditaṁ.

1144. tathā tu kassāmi yathā'pi issaro
yaṁ labbhati tena'pi hotu me alaṁ,
viriyena taṁ mayha vasānayissaṁ
gajaṁ'va mattaṁ kusalaṅkusaggaho.

1 mahato-syā, [pts.]
2 disā-syā, [pts.]
3 dhī dhī paraṁ-[pts.]
4 dubhato-
5 nava sotasandani-syā, [pts.]
6 ramessanti-sīmu. 1, 2.
7 karissāmi-syā.
8 taṁ taṁ karissāmi-syā, [pts.]

[bjt page 260] [\x 260/]
1145. tayā sudantena avaṭṭhitena1 hi
hayena yoggācariyo'va ujjunā,
pahomi maggaṁ paṭipajjituṁ sivaṁ
cittānurakkhīhi sadā nisevitaṁ.

1146. ārammaṇe [pts page 103] [\q 103/]      taṁ balasā nibandhisaṁ2
nāgaṁ'va thambhamhi daḷhāya rajjuyā,
taṁ me suguttaṁ satiyā subhāvitaṁ
anissitaṁ sabbabhavesu hehisi.

1147. paññāya chetvā vipathānusārinaṁ
yogena niggayha pathe nivesiya,
disuvā samudayaṁ vibhavaṁ ca sambhavaṁ
dāyādako hehisi aggavādino.

1148. catubbipallāsavasaṁ adhiṭṭhitaṁ
gāmaṇḍalaṁ'va parinesi citta maṁ,
nūna3 saññojanabandhanacchidaṁ
saṁsevase kāruṇikaṁ mahāmuniṁ.

1149. migo yathā seri sucittakānane
rammaṁ giriṁ pāvusaabbhamāliniṁ, 4
anākule tattha nage ramissaṁ5
asaṁsayaṁ citta parābhavissasi.

1150. ye tuyaha chandena vasena vattino
narā ca nārī ca anubhenti yaṁ sukhaṁ,
aviddasū māravasānuvattino
bhavābhanandī tava citta sāvakā'ti. 6

itthaṁ sudaṁ āyasmā tālapuṭo thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

tālapuṭattheragāthā.

tassuddānaṁ:
paññāsamhi nipātamhi eko tālapuṭo suci
gāthāyo tattha paññāsa puna pañca ca uttarinti.

paññāsanipāto niṭṭhito.

1 avatthītena-syā.
2 nibandhissaṁ-syā.
3 nanu-syā, [pts.]
4 pāvisi abbhamāliniṁ-syā, [pts.]
5 ramissasi-syā, [pts.]
6 sevakā-[pts.]

[bjt page 262] [\x 262/]
60. saṭṭhinipāto.

[pts page 104  [\q 104/]     60. 1. 1]
1151. āraññakā piṇḍapātikā uñchāpattāgate ratā,
dāḷemu maccuno senaṁ ajjhattaṁ susamāhitā.

1152. āraññakā piṇḍapātikā uñchāpattāgate ratā,
dhunāma1 maccuno senaṁ naḷāgāraṁ'va kuñjaro.

1153. rukkhamūlikā sātatikā uñchāpattāgate ratā,
dāḷemu maccuno senaṁ ajjhattaṁ susamāhitā.

1154. rukkhamūlikā sātatikā uñchāpattāgate ratā,
dhunāma maccuno senaṁ naḷāgāraṁ'va kuñjaro.

1155. aṭṭhikaṅkālakuṭike2 maṁsananahārusibbite, 3
dhiratthu pūre duggandhe paragatte mamāyase,

1156. kūthabhaste taconaddhe uragaṇḍa4 pisācinī,
nava sotāni te kāye yāni sandanti sabbadā.

1157. tava sarīraṁ navasotaṁ duggandhakaraṁ paribandhaṁ, 5
bhikkhu parivajjayate taṁ mīḷhañca6 yathā sucikāmo.

1158. evaṁ ce taṁ jano jaññā yathā jānāmi taṁ ahaṁ,
ārakā parivajjeyya gūthaṭṭhānaṁ'va pāvuse.

1159. evametaṁ mahāvīra yathā samaṇa bhāsasi,
ettha ceke visīdanti paṅkamhi'va jaraggavo.

1160. ākāsamhi haliddiyā yo maññe, rajetave,
aññena vā'pi raṅgena vighātudayameva taṁ.

1161. tadākāsasamaṁ cittaṁ ajjhattaṁ susamāhitaṁ,
mā pāpacitte ahani7 aggikhandhaṁ'va pakkhimā.

1 dhunāmu-syā.
2 aṭṭhikaṅkhālakuṭike-sīmu. 1, 2.
3 maṁsanahāruppasibbite-syā, [pts.]
4 uragāṇḍi-sīmu. 1, 2, pa.
5 duggandhakaṁ parivajjeyya-syā. duggandhaṁ kariparibandhaṁ-[pts.]
6 miḷhaṁva-[pts.]
7 āhari-[pts.] āhani-pa.

[bjt page 264] [\x 264/]

1162. passa cittakataṁ bimbaṁ arukāyaṁ samussitaṁ,
āturaṁ bahusaṅkappaṁ yassa natthi dhuvaṁ ṭhiti.

1163. passa cittakataṁ rūpaṁ maṇinā kuṇḍalena ca,
aṭṭhiṁ tacena onaddhaṁ saha vatthehi sobhati.

1164. alattakakatā pādā mukhaṁ cuṇṇakamakkhitaṁ,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1165. aṭṭhapādakatā kesā nettā añjanamakkhitā,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1166. añjanīva navā cittā pūtikāyo alaṅkato,
alaṁ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

1167. odahi migavo pāsaṁ nāsadā vāguraṁ migo,
bhutvā nivāpaṁ gacchāma kandakante migabandhake.

1168. chinno pāso migavassa nāsadā vāguraṁ migo,
bhutvā nivāpaṁ gacchāma socante migaluddake.

1169. tadāsi yaṁ bhiṁsanakaṁ tadāsi lomahaṁsanaṁ,
anekākārasampanne sāriputtamhi nibbute.

1170. aniccā [pts page 105] [\q 105/]      vata saṅkhārā uppādavayadhammino,
uppajjitvā nirujjhanti tesaṁ vūpasamo sukho.

1171. sukhumaṁ te paṭivijjhanti1 vilaggaṁ usunā yathā,
ye pañcakkhandhe passanti parato no ca attato.

1172. ye ca passanti saṅkhāre parato no ca attato,
paccabyādhiṁsu nipuṇaṁ vālaggaṁ usunā yathā.

1173. sattiyā viya omaṭṭho ḍayhamāno'va matthake,
kāmarāgappahānāya sato bhikkhu paribbaje.

1174. sattiyā viya omaṭṭho ḍayhamāno'va matthake,
bhavarāgappahānāya sato bhikkhu paribbaje.

1175. codito bhāvitattena sarīrantimadhārinā,
migāramātupāsādaṁ pādaṅguṭṭhena kampayiṁ.

1 sukhumaṁpaṭivijjhanti-[pts.]

[bjt page 266] [\x 266/]
1176. nayidaṁ sithalamārabbha nayidaṁ appena thāmasā,
nibbānamadhigantabbaṁ sabbaganthapamocanaṁ.

1177. ayaṁ ca daharo bhikkhu ayamuttamaporiso,
dhāreti1 antimaṁ dehaṁ chetvā2 māraṁ savāhiniṁ. 3

1178. vivaramanupatanti vijjutā vehārassa ca paṇaḍavassa ca,
nagavivaragato'va4 jhāyati putto appaṭimassa tādino.

1179. upasanto uparato pantasenāsano muni,
dāyādo buddhaseṭṭhassa brahmunā abhivandito.

1180. upasantaṁ uparataṁ pantasenāsanaṁ muniṁ,
dāyādaṁ buddhaseṭṭhassa vanda brāhmaṇa kassapaṁ.

1181. yo ca jātisataṁ gacche sabbā brāhmaṇajātiyo,
sotthiyo5 vedasampanno manussesu punassunaṁ.

1182. ajjhāyako'pi ce assa tiṇṇaṁ vedāna pāragū,
etassa vandanāyetaṁ6 kalaṁ nāgghati soḷasiṁ.

1183. yo so aṭṭhavimokkhāni purebhattaṁ aphassayi, 7
anulomaṁ paṭilomaṁ tato piṇḍāya gacchati.

1184. tādisaṁ bhikkhuṁ mā hani māttānaṁ khaṇi brāhmaṇa,
abhippasādehi manaṁ arahantamhi tādino
khippaṁ pañjaliko vanda mā te vijaṭi matthakaṁ.

1185. neso8 passati saddhammaṁ saṁsārena purakkhato,
adhogamaṁ9 jimhapathaṁ kummaggamanudhāvati. 10

1186. kimī'va mīḷhasallitto11 saṅkhare adhimucchito,
pagāḷho lābhasakkāre tuccho gacchati poṭhilo. 12

1187. imaṁ ca passa āyantaṁ sāriputtaṁ sudassanaṁ,
vimuttaṁ ubhatobhāge ajjhattaṁ susamāhitaṁ.

1188. visallaṁ [pts page 106] [\q 106/]      khīṇasaṁyogaṁ tevijjaṁ maccuhāyinaṁ,
dakkhiṇeyyaṁ manussānaṁ puññakkhettaṁ anuttaraṁ,

1 dhāresi-sīmu. 1, 2.
2 chetvā-sīmu. 1, 2.
3 savāhanaṁ-sīmu. 1, 2.
4 nagavivaragato ca-syā, [pts.]
5 sottiyo-sīmu. 1, 2.
6 vandanāyekaṁ-sīmu. 1, 2, syā, [pts.]
7 purebhattamapassayi-sīmu. 1, 2.
8 na so-[pts.]
9 acaṅkamaṁ-syā, [pts.]
10 kumaggamanudhāvati-[pts.]
11 mīḷhapalitto-syā.
12 poṭṭhilo-[pts.]

[bjt page 268] [\x 268/]
1189. ete sambahulā devā iddhamanto yasassino
dasadevasahassāni sabbe brahmapurohitā
moggallānaṁ namassantā tiṭṭhanti pañjalīkatā.

1190. namo te purisājañña namo te purisuttama
yassa te āsavā khīṇā dakkhiṇeyyo'si mārisa.

1191. pūjito naradevena uppanno maraṇābhibhū
puṇḍarīkaṁ'va toyena saṅkhārenopalippati, 1

1192. yassa muhuttena2 sahassadhā loko saṁvidito sabrahmakappo vasi
iddhiguṇe cutūpapāte kāle passati devatā sa bhikkhu.

1193. sāriputto'va paññāya sīlena upasamena ca
yo'pi pāraṅgato bhikkhu etā'vaparamo siyā.

1194. koṭisatasahassassa attabhāvaṁ khaṇena nimmine3
ahaṁ vikubbanāsu kusalo vasībhūtomhi iddhiyā.

1195. samādhivijjāvasipāramiṁ gato. 4
moggallānagotto asitassa sāsane
dhīro namucchindi samāhitindriyo
nāgo yathā pūtilataṁ'va bandhanaṁ.

1196. pariciṇṇo mayā satthā kataṁ buddhassa sāsanaṁ
ohito garuko bhāro bhavanetti samūhatā.

1197. yassatthāya pabbajito agārasmānagāriyaṁ
so me attho anuppatto sabbasaṁyojanakkhayo.

1198. kīdiso nirayo āsi yattha dussī apaccatha
vidhuraṁ sāvakamāsajja kakusandhaṁ ca brāhmaṇaṁ.

1199. sataṁ āsi ayosaṅkū sabbe paccattavedanā
īdiso nirayo āsi yattha dussī apaccatha
vidhuraṁ sāvakamāsajja kakusandhaṁ ca brāhmaṇaṁ.

1 saṅkhārenupalippati-sīmu. 1, 2.
2 muhutte-[pts.]
3 nimmiṇe-sīmu. 1, 2.
4 vasīpāramīgato-[pts.]

[bjt page 270] [\x 270/]
. 4 1200. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
. 4 tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1201. majjhesarassa1 [pts page 107] [\q 107/]      tiṭṭhanti vimānā kappaṭṭhāyino2
vephariyavaṇṇā rucirā accimanto pabhassarā
accharā tattha naccanti puthu nānattavaṇṇiyo.

1202. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1203. yo ve buddhena codito bhikkhusaṅghassa pekkhato
migāramātupāsādaṁ pādaṅguṭṭhena kampisaṁ. 3

1204. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1205. yo vejayanta pāsādaṁ pādaṅguṭṭhena kampayi
iddhi balenupatthaddho saṁvejesi ca devatā.

1206. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1207. yo vejayantapāsāde sakkaṁ so paripucchati
api āvuso jānāsi taṇhakkhayavimuttiyo
tassa sakko viyākāsi pañhaṁ puṭṭho yathātathaṁ.

1208. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1209. yo brahmānaṁ paripucchati sudhammāyaṁ ṭhito4 sabhaṁ
ajjā'pi tyāvuso sā diṭṭhi yā te diṭṭhi pure ahu
passasi vītivattantaṁ brahmaloke pabhassaraṁ.

1210. tassa brahmā viyākāsi pañhaṁ puṭṭho yathātathaṁ
na me mārisa sādiṭṭhi yā me diṭṭhi pure ahu.

1211. passāmi vītivattantaṁ brahumaloke pabhassaraṁ
so'haṁ ajja kataṁ vajjaṁ ahaṁ niccomhi sassato.

1212. yo etamabhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1213. . yo mahāneruno kūṭaṁ vimokkhena aphassasi
vanaṁ pubbavidehānaṁ ye ca bhūmisayā narā.

1 majjhesāgarasmiṁ-syā, [pts.]
2 kappaṭhāyine-sīmu. 1, 2.
3 kampayiṁ-sīmu. 1, 2.
4 abhito-[pts.]

[bjt page 272] [\x 272/]
1214. yo etambhijānāti bhikkhu buddhassa sāvako
tādisaṁ bhikkhumāsajja kaṇha dukkhaṁ nigacchasi.

1215. na ve aggi cetayati ahaṁ bālaṁ ḍahāmīti,
bālo'va1 jalitaṁ aggiṁ āsajjana padayhati.

1216. evameva tuvaṁ māra āsajjana3 tathāgataṁ
sayaṁ dahissasi attānaṁ bālo aggiṁ'va samphusaṁ.

1217. apuññaṁ pasavī māpo āsajjana tathāgataṁ
kinnu haññasi pānima na me pāpaṁ vipaccati.

1218. karato te cīyate4 pāpaṁ cirarattāya antakaka
māra nibbinda buddhamhā āsaṁ mākāsi bhikkhusu.

1219. iti [pts page 108] [\q 108/]      māraṁ atajjesi bhikkhu bhesakalāvane
tato so dummano yakkho tatthevantaradhāyathā'ti. 5

itthaṁ sudaṁ āyasmā mahāmoggallāno thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

mahā moggallānattheragāthā.

tassuddānaṁ:
saṭṭhikamhi nipātamhi moggallāno mahiddhiko
eko'va thero gāthāyo2 aṭṭhasaṭṭhi bhavanti tā'ti.

saṭṭhinipāto niṭṭhito.

1 bālo ca-sya, [pts.]
2 paḍayhati-pa.
3 asajjānaṁ-[pts.]
4 miyyate-sīmu. 1, 2, syā, [pts.]
5 tatthevantaradhāyatīti-[pts.]
[bjt page 274] [\x 274/]
70. mahā nipāto.

[pts page 109  [\q 109/]     70. 1. 1]
1220. nikkhantaṁ vata maṁ santaṁ agārasmānagāriyaṁ1
vitakkā upadhāvanti pagabbhā kaṇha to ime.

1221. uggaputtā mahissāsā sikkhitā daḷhadhammino2
samantā parikimeyyuṁ sahassaṁ apalāyinaṁ.

1222. sace'pi ettakā bhiyyo āgamissanti itthiyo
neva maṁ byādhayissanti dhamme samhi patiṭṭhitaṁ. 3

1223. sakkhīhi me sutaṁ etaṁ4 buddhassādiccabandhuno
nibbānagamanaṁ maggaṁ tattha me nirato mano.

1224. evaṁ ce maṁ5 viharantaṁ pāpima upagacchasi
tathā maccu karissāmi na me maggampi dakkhasi. 6

1225. aratiṁ ratiṁ ca pahāya sabbaso gehesitaṁ ca vitakkaṁ
vanathaṁ na kareyya kuhiñci nibbanatho7 avanatho sa bhikkhu. 8

1226. yamidha paṭhaviṁ ca vehāsaṁ rūpagataṁ jagatogadhaṁ kiñci
parijīyati sabbamaniccaṁ evaṁ samecca caranti mutattā. 9

1227. upadhīsu janā gadhitāse diṭṭhe sute10 paṭighe ca mute ca
ettha vinodaya chandamanejo yo hettha na lippati muni tamāhu.

1228. aṭṭha saṭṭhisitā savitakkā puthujjanatāyaṁ11 sadhammā niviṭṭhā
na ca vaggagatassa12 kuhiñci no pana duṭṭhullagāhī13 sa bhikkhu.

1 agārasmā anagāriyaṁ-[pts.]
2 3 svamhi patiṭṭhito-[pts.]
4 sakiṁbhi-syā, [pts.]
5 evamevaṁ-[pts.]
6 maggaṁ udikkhasi-syā, [pts.]
7 nibbanathā-[pts.]
8 sa hi bhikkhu-[pts.]
9 muttantā-syā, [pts.]
10 diṭṭhasute-[pts.]
11 puthujjanakāya-[pts.]
12 vaggagatissa-syā, [pts.]
13 duṭṭhullābhāṇi-syā. padullagāhī-[pts.]

[bjt page 276] [\x 276/]
1229. dabbo [pts page 110] [\q 110/]      cirarattasamāhito1 akuhako nipako apihālu,
santaṁ padaṁ ajjhagamā muni paṭicca parinibbuto kaṅkhati kālaṁ.

1230. mānaṁ pajahassu gotama manapathaṁ ca jahassu asesaṁ
mānapathamhi2 sa mucchito vippaṭisārī huvā cirarattaṁ.

1231. makkhena makkhitā pajā mānahatā nirayaṁ papatanti3
socanti janā cirarattaṁ mānahatā nirayaṁ upapannā.

1232. na hi socati bhikkhu kadāci maggajino sammā paṭipanno
kittiṁ ca sukhaṁ cānubhoti dhammadaso'ti tamāhu tathattaṁ.

1233. tasmā akhilo padhānavā4 nīvaraṇāni pahāya visuddho
mānaṁ ca pahāya asesaṁ vijjāyantakaro samitāvī.

1234. kāmarāgena ḍayhāmi cittaṁ me pariḍayhati
sādhu nibbāpanaṁ brūhi anukampāya gotama.

1235. saññāya vipariyesā cittaṁ tepariḍayhati
nimittaṁ parivajjehi subhaṁ rāgūpasaṁhitaṁ.

1236. saṅkhāre parato passa dukkhato mā ca attato
nibbāpehi mahārāgaṁ mā ḍayihittho punappunaṁ. *

1237. asubhāya cittaṁ bhāvehi ekaggaṁ susamāhitaṁ
sati kāyagatātyatthu nibbidābahulo bhava.

1238. animittañca bhāvehi mānānusayamujjaha
tato mānābhisamayā upasanto carissasi.

1239. tameva vācaṁ bhāseyya yāyattānaṁ na tāpaye
pare ca na vihiṁseyya sā ve vācā subhāsitā.

1240. piyavācameva bhaseyya yā vācā paṭinanditā
yaṁ anādāya pāpāni paresaṁ bhasate piyaṁ.

1241. saccaṁ ve amatā vācā esa dhammo sanantano
sacce atthe ca ṣamme ca āhu satto patiṭṭhitā.

1242. yaṁ buddho bhāsati vācaṁ khemaṁ nibbānapattiyā
dukkhassantakiriyāya sā ve vācānamuttamā.

1 cirarattaṁ samāhito-syā, [pts.]
2 mānapathasmiṁ-syā.
3 patanti-syā, [pts.]
4 idhamamānavā-syā, [pts.]
* [pts] potthake natthi.

[bjt page 278] [\x 278/]
1243. gambhīrapañño medhāvī maggāmaggassa kovido
sāriputto mahāpañño dhammaṁ deseti bhikkhunaṁ.

1244. saṅkhittena'pi deseti vitthārena'pi bhāsati
sālikāyiva1 nigghoso paṭibhānaṁ udīrayī. 2

1245. tassa [pts page 111] [\q 111/]      taṁ desayantassa suṇanti3 madhuraṁ giraṁ
sarena rajanīyena savanīyena vaggunā,
udaggacittā muditā sotaṁ odhenti bhikkhavo.

1246. ajja paṇṇarase visuddhiyā bhikkhū pañcasatā samāgatā
saṁyojanabandhanacchidā anīghā khīṇapunabbhavā isī.

1247. cakkavattī yathā rājā amaccaparivārito
samantā anupariyeti sāgarantaṁ mahiṁ imaṁ.

1248. evaṁ vijitasaṅgāmaṁ satthavāhaṁ anuttaraṁ
sāvakā payirupāsanti tevijjā maccuhāyino.

1249. sabbe bhagavato puttā palāsettha4 na vijjati
taṇhāsallassa hantāraṁ vande ādiccabandhunaṁ.

1250. parosahassaṁ bhikkhūnaṁ sugataṁ payirupāsati
desentaṁ virajaṁ dhammaṁ nibbānaṁ akutobhayaṁ.

1251. suṇanti dhammaṁ vimalaṁ5 sammāsambuddhadesitaṁ
sobhati vata sambuddho bhikkhusaṅghapurakkhato.

1252. nāganāmosi bhagavā isīnaṁ isisattamo,
mahāmeghova hutvāna sāvake abhivassati. 6

1253. divāvihārā nikkhamma satthussanakamyatā
sāvako te mahāvīra pāde vandati vaṅgiso.

1254. ummaggapathaṁ mārassa abhibhuyya carati pabhijja khilāni
taṁ passatha pandhanapamuñcakaraṁ asitaṁ'va bhāgaso paṭibhajja. 7

1255. oghassa hi nittharaṇatthaṁ anekavihitaṁ maggaṁ akkhāsi
tasmiñca amate akkhāte dhammadasā ṭhitā asaṁhīrā.

1256. pajjotakaro ativijjha dhammaṁ8 sabbaṭṭhitīnaṁ atikkamamaddā9
√atvā ca sacchikatvā ca aggaṁ so desayi dasaddhānaṁ.

1 sālikāyeva-syā, [pts.]
2 udīyyati-syā, [pts.]
3 suṇantā-[pts.]
4 palāpo ettha-[pts.]
5 vipulaṁ-syā, [pts.]
6 abhivassasi-[pts.]
7 pavibhajjātipipāṭho-
8 ativijjha-[pts.]
9 atikkamamadda-sīmu. 1, 2.

[bjt page 280] [\x 280/]
1257. evaṁ sudesite dhamme
ko pamādo vijānataṁ dhammaṁ
tasmā hi tassa bhagavato sāsane
appamatto sadā namassamanusikkhe.

1258. buddhānubuddho yo thero koṇḍañño tibbanikkhamo1
lāśī sukhavihārānaṁ vivekānaṁ abhiṇhaso.

1259. yaṁ [pts page 112] [\q 112/]      sāvakena pattabbaṁ satthusāsanakārinā
sabbassa taṁ anuppattaṁ appamattassa sikkhato. 2

1260. mahānubhāvo tevijjo cetopariyakovido
koṇḍañño buddhadāyādo pāde vandati satthuno.

1261. nagassa3 passe āsīnaṁ muniṁ dukkhassa pāraguṁ
sāvakā payirupāsanti tevijjā maccuhāyino.

1262. cetasā anupariyeti moggallāno mahiddhiko
cittaṁ nesaṁ samanvesaṁ vippamuttaṁ nirūpadhiṁ.

1263. evaṁ sabbaṅgasampannaṁ muniṁ dukkhassa pāraguṁ
anekākārasampannaṁ payirupāsanti gotamaṁ.

1264. cando yathā vigatavalāhake nabhe
virocati vītamalo'va bhānumā
evaṁ'pi aṅgīrasa tvaṁ mahāmuni
atirocasi yasasā sabbalokaṁ.

1265. kāvyemattā vicarimha pubbe gāmā gāmaṁ purā puraṁ
athaddasāma4 sambuddhaṁ sabbadhammāna pāraguṁ.

1266. so me dhammamadesesi muni dukkhassa pāragū
dhammaṁ sutvā pasīdimha addhā5 no udapajjatha.

1267. tassāhaṁ vacanaṁ sutvā khandhe āyatanāni ca
dhātuyo ca viditvāna pabbajiṁ anagāriyaṁ.

1268. bahunnaṁ6 vata atthāya uppajjanti tathāgatā
itthīnaṁ purisānaṁ ca ye te sāsanakārakā.

1269. tesaṁ kho vata atthāya bodhimajjhagamā muni
bhikkhūnaṁ bhikkhunīnaṁ ca ye niyāmagataddasā. 7

1 tibbatikkamo-sīmu. 1, 2, pa.
2 bhikkhuno-machasaṁ.
3 nāgassa-syā, [pts.]
4 athaddasāmi-sya. [pts.]
5 saddhā-[pts.]
6 bahunaṁ-sabbattha.
7 niyāmagataṁ dasā-syā, [pts.]

[bjt page 282] [\x 282/]
1270. sudesitā cakkhumatā buddhenādiccabandhunā
cattāri ariyasaccāni anukampāya pāṇinaṁ.

1271. dukkhaṁ dukkhasamuppādaṁ dukkhassa ca atikkamaṁ
ariyaṁ caṭṭhaṅgikaṁ1 maggaṁ dukkhūpasamagāminaṁ.

1272. evamete tathā vuttā diṭṭhā me te yathā tathā
sadattho me anuppatto kataṁ buddhassa sāsanaṁ.

1273. svāgataṁ vata me āsi mama buddhassa santike
saṁvibhattesu2 dhammesu yaṁ seṭṭhaṁ tadupāgamiṁ.

1274. abhiññāpāramippatto sotadhātu visodhitā3
tevijjo iddhipattomhi cetopariyakovido.

1275. pucchāmi [pts page 113] [\q 113/]      satthāramanomapaññaṁ
diṭṭho'va dhamme yo vicikicchānaṁ chetvā
aggāḷave kālamakāsi bhikkhu
√āto yasassī abhinibbutatto.

1276. nigrodhakappo iti tassa nāmaṁ,
tayā kataṁ bhagavā brāhmaṇassa
so'haṁ4 namassaṁ acariṁ muttyapekho5
āraddhaviriyo daḷhadhammadassī.

1277. taṁ sāvakaṁ sakka mayaṁ'pi sabbe
aññātumicchāma samantacakkhu
samavaṭṭhitā6 no savanāya sotā7
tuvaṁ no9 satthā tvamanuttarosi.

1278. chinda no10 vicikicchaṁ brūhi metaṁ
parinibbutaṁ vedaya bhūripañña
majjhe'va no bhāsa samantacakkhu
satto'va devāna sahassanetto.

1279. ye keci ganthā11 idha mohamaggā
aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā12
tathāgataṁ patvā na te bhavanti
cakkhuṁ hi etaṁ paramaṁ narānaṁ.

1280. no ce hi jātu puriso kilese
vāto yathā abbhaghanaṁ vihāne13
tamovassa nivuto14 sabbaloko
jotimanto'pi na pabhāseyyuṁ. 15

1 ariyaṭṭhaṅgikaṁ-[pts.]
2 savibhattesu-sīmu. 1, 2, pa.
3 visodhito-syā, [pts.]
4 so taṁ-[pts.]
5 muttyapekkho-syā.
6 samavuṭṭhitā-syā.
7 hetuṁ-sīmu, pa.
8 sotaṁ-[pts.]
9 nu-syā, [pts.]
10 chinde'va-syā, [pts.]
11 gandho-syā, [pts.]
12 vicikicchaṭṭhānā-[pts.]
13 vihane-sīmu. 1, 2.
14 nibbuto-syā, [pts.]
15 nappabhāseyyuṁ-sīmu. 1, 2.

[bjt page 284] [\x 284/]
1281. dhīrā ca pajjotakarā bhavanti
taṁ taṁ ahaṁ vīra1 tatheva maññe
vipassinaṁ jānamupāgamimhā
parisāsu2 no āvikarohi kappaṁ.

1282. khippaṁ giraṁ eraya vaggu vagguṁ
haṁso'va paggayha sanikaṁ nikūja
bandussarena [pts page 114] [\q 114/]      suvikappitena
sabbe' te ujjugatā suṇoma.

1283. pahīnajātimaraṇaṁ asesaṁ
niggayha dhonaṁ3 paṭivediyāmi4
na kāmakāro hi5 puthujjanānaṁ
saṅkheyyakāro'va tathāgatānaṁ.

1284. sampannaveyyākaraṇaṁ tavedaṁ
samujjupaññassa6 samuggahītaṁ
ayamañjali pacchimo suppaṇāmito
mā mohayī jānamanomapañña.

1285. parovaraṁ7 ariyadhammaṁ viditvā
mā mohayī jānamanomavīra8
vāriṁ yathā ghammani ghammatatto
vācābhikaṅkhāmi sutaṁ pavassa. 9

1286. yasatthikaṁ10 brahmacariyaṁ acāri
kappāyano kacci sataṁ amoghaṁ
nibbāyi so ādu saupadiseso11
yathā vimutto ahu taṁ suṇoma.

1287. acchecchi taṇhaṁ idha nāmarūpe(iti bhagavā)
taṇhāya sotaṁ dīgharattānusayitaṁ
atāri jātiṁ maraṇaṁ12 asesaṁ
iccabravī bhagavā pañcaseṭṭho.

1288. esa sutvā pasīdāmi vaco te isisattama
amoghaṁ kira me puṭṭhaṁ na maṁ vañcesi brāhmaṇo.

1289. yathāvādī tathākārī ahu buddhassa sāvako
acchecchi vaccuno jālaṁ tataṁ māyāvino daḷhaṁ.

1 dhīra-syā, [pts.]
2 parisāya-syā, [pts.]
3 dhotaṁ-sīmu. 1, 2, pa.
4 vadessāmi-[pts.]
5 hoti-sīmu. 1, 2, pa.
6 samujjapaññassa-syā, [pts.]
7 paroparaṁ-sīmu. 1, pa.
8 jānamanomaviriya-[pts.]
9 sutassavassātipi pāḷi
10 yadatthiyaṁ-[pts.]
11 nibbāyi so anupādisesā-sīmu. 1, 2. nibbāyi so anupādiseso-machasaṁ.
12 jātimaraṇaṁ-[pts.]

[bjt page 286] [\x 286/]
1290. addasa bhagavā ādiṁ upādānassa kappiyo
accagā [pts page 115] [\q 115/]      vata kappāno1 maccudheyyaṁ suduttaraṁ.

1291. taṁ devadevaṁ vandāmi puttaṁ te dvipaduttama
anujātaṁ mahāvīraṁ nāgaṁ nāgassa orasa'nti.

itthaṁ sudaṁ āyasmā vaṅgīso thero gāthāyo abhāsitthā'ti.

vaṅgīsattheragāthā.

tassuddānaṁ:
sahassaṁ honti tā gāthā tīṇi saṭṭhi satāni ca
therā ca dve satā saṭṭhi cattāro ca pakāsitā.
sīhanādaṁ naditvāna buddhaputtā anāsavā
khemantaṁ pāpuṇitvāna aggikkhandhā'va nibbutā'ti.

theragāthāpāḷi niṭṭhitā.

1 kappāyato-syā.